3:1 Եւ թագաւորն Դարեհ արար խրախութիւն մեծ. եւ ժողովեաց զամենայն իշխանս իւր, եւ զընտոծինս իւր, եւ զամենայն մեծամեծս Մարաց, Պարսից, Քաղդեացւոց[31]:
|
3:1 Now when Darius reigned, he made a great feast unto all his subjects, and unto all his household, and unto all the princes of Media and Persia:
|
3:2 եւ զամենայն նախարարս եւ զզօրագլուխս, եւ զետեղակալս ընդ նոսա ’ի կողմանցն Հնդկաց, մինչեւ ’ի կողմանս Եթւովպացւոց. եւ էին նախարարք հարիւր քսանեւեւթն[32]:
|
3:2 And to all the governors and captains and lieutenants that were under him, from India unto Ethiopia, of an hundred twenty and seven provinces:
|
3:3 եւ կերա՛ն եւ արբին, եւ յագեցան, եւ ուրա՛խ եղեն: Եւ յորժամ վախճա՛ն եղեւ` Դարեհ թագաւոր եմո՛ւտ ’ի սենեակ իւր. եւ ելեալ ’ի գահոյս իւր ’ի քո՛ւն եղեւ:
|
3:3 And when they had eaten and drunken, and being satisfied were gone home, then Darius the king went into his bedchamber, and slept, and soon after awaked:
|
3:4 Յայնժամ երեք պատանիք որ էին սենեկապանք նորա. եւ մինչդեռ ’ի քո՛ւն կայր թագաւորն, նոքա ’ի ներքս ’ի սենեկի սպա՛ս կալեալ եւ պա՛հ ունէին նմա: Խօսել սկսան ընդ միմեանս եւ ասեն:
|
3:4 Then three young men, that were of the guard that kept the king' s body, spake one to another:
|
3:5 Եկա՛յք` իւրաքանչիւր ասասցուք բան մի, եւ որ ասասցէ իմաստո՛ւն եւ առաւել զօրաւոր քան զընկերս իւր` տացէ՛ նմա Դարեհ թագաւոր պարգե՛ւս մեծամեծս. եւ մեծ եւ անուանի երեւեսցի քան զամենեսեան[33]:
|
3:5 Let every one of us speak a sentence: he that shall overcome, and whose sentence shall seem wiser than the others, unto him shall the king Darius give great gifts, and great things in token of victory:
|
3:6 եւ ծիրանիս զգեցուսցէ նմա, եւ ոսկի սպասուք արբցէ եւ կերիցէ, եւ ’ի վերայ ոսկեղինաց նստցի, եւ ննջեսցէ. եւ վարեսցէ երիվարս ոսկեսանձս. եւ խոյր բեհեզեայ թա՛գ կապեսցէ նմա, եւ մանեակ ոսկի ’ի պարանոցի նորա:
|
3:6 As, to be clothed in purple, to drink in gold, and to sleep upon gold, and a chariot with bridles of gold, and an headtire of fine linen, and a chain about his neck:
|
3:7 եւ երկրորդ յաթոռն Դարեհի նստցի վասն իմաստութեան իւրոյ, եւ ազգական Դարեհի անուանեսցի[34]:
|
3:7 And he shall sit next to Darius because of his wisdom, and shall be called Darius his cousin:
|
3:8 Եւ յայնժամ իւրաքանչիւր գրեալ զիւր բան, կնքեցին եւ եդին ընդ սնարս Դարեհի արքայի[35]:
|
3:8 And then every one wrote his sentence, sealed it, and laid it under king Darius his pillow:
|
3:9 եւ ասեն. Յորժամ յարիցէ` տացուք ցնա զգիրդ. եւ ընտրեսցէ թագաւորն, եւ երեք մեծամեծք իշխանք Պարսից. եւ որոյ գտցի բան իմաստնագոյն` նմա՛ տացէ զյաղթողական պարգեւն[36]:
|
3:9 And said that, when the king is risen, some will give him the writings; and of whose side the king and the three princes of Persia shall judge that his sentence is the wisest, to him shall the victory be given, as was appointed:
|
3:10 Եւ գրեաց առաջինն, ասէ. Յաղթօղ եւ զօրաւո՛ր է քան զամենայն գինի:
|
3:10 The first wrote, Wine is the strongest:
|
3:11 Եւ գրեաց երկրորդն, եւ ասէ. Յաղթօղ եւ զօրաւո՛ր քան զամենայն թագաւոր[37]:
|
3:11 The second wrote, The king is strongest:
|
3:12 Եւ երրորդն գրեաց, եւ ասէ. Յաղթօղ եւ զօրաւո՛ր են քան զամենայն կանայք, եւ քան զամենայն յաղթէ ճշմարտութիւն:
|
3:12 The third wrote, Women are strongest: but above all things Truth beareth away the victory:
|
3:13 Եւ յորժամ զարթեաւ թագաւորն, առեալ զգիրն զոր ետուն ցնա, կարդա՛ց:
|
3:13 Now when the king was risen up, they took their writings, and delivered them unto him, and so he read them:
|
3:14 եւ առաքեալ կոչեաց զամենայն մեծամեծս Պարսից եւ Մարաց, եւ զնախարարս, եւ զսպարապետս, եւ զտեղակալս, եւ զիշխանս:
|
3:14 And sending forth he called all the princes of Persia and Media, and the governors, and the captains, and the lieutenants, and the chief officers:
|
3:15 Եւ նստեալ ’ի տեղւոջ յայգորիլի՛. եւ կարդացին զգիրն առաջի ամենեցուն[38]:
|
3:15 And sat him down in the royal seat of judgment; and the writings were read before them:
|
3:16 Եւ ասէ թագաւորն. Կոչեցէ՛ք այսր զպատանիսն, եւ նոքա մեկնեսցեն զբանս իւրեանց: Եւ կոչեալ մտին առաջի:
|
3:16 And he said, Call the young men, and they shall declare their own sentences. So they were called, and came in:
|
3:17 եւ ասեն ցնոսա ամենեքեան. Պատմեցէ՛ք մեզ զգրեալսդ: Եւ սկսաւ ասել առաջինն, որ ասաց վասն զօրութեան գինւոյ:
|
3:17 And he said unto them, Declare unto us your mind concerning the writings. Then began the first, who had spoken of the strength of wine:
|
3:18 եւ ասէ այսպէս. Ո՛ արք. զիա՞րդ ո՛չ է զօրաւոր գինի. զի ամենայն մարդիկ որ ըմպեն զնա` յիմարեցուցանէ զմիտսն:
|
3:18 And he said thus, O ye men, how exceeding strong is wine! it causeth all men to err that drink it:
|
3:19 եւ զթագաւորաց եւ զտառապելոց` մի միտս առնէ. նո՛յնպէս զտեառն եւ զծառայի, զմեծատանց եւ զաղքատաց[39]:
|
3:19 It maketh the mind of the king and of the fatherless child to be all one; of the bondman and of the freeman, of the poor man and of the rich:
|
3:20 եւ զամենեցուն միտս դարձուցանէ, եւ շրջէ յուրախութիւն. եւ ո՛չ երբէք յիշեն զտրտմութիւն եւ զախտս ինչ:
|
3:20 It turneth also every thought into jollity and mirth, so that a man remembereth neither sorrow nor debt:
|
3:21 Քանզի զամենեցուն սիրտ` լնո՛ւ զուարթութեամբ եւ մեծութեամբ:
|
3:21 And it maketh every heart rich, so that a man remembereth neither king nor governor; and it maketh to speak all things by talents:
|
3:22 եւ ո՛չ յիշէ զթագաւորս կամ զիշխանս. եւ տա՛յ խօսել զմեծամեծս. եւ յորժամ ըմպէ, ո՛չ յիշէ զսիրելիս եւ զեղբարս, եւ զթշնամիս. եւ բազում անգամ հանեալ սուր:
|
3:22 And when they are in their cups, they forget their love both to friends and brethren, and a little after draw out swords:
|
3:23 եւ յորժամ թափի գինին` ո՛չ յիշէ զինչ գործեաց:
|
3:23 But when they are from the wine, they remember not what they have done:
|
3:24 Ո՛վ արք` զիա՞րդ ոչ է զօրաւոր գինի, որ զայս ամենայն բռնադատէ գործել: Եւ ասացեալ զայս ամենայն լռեա՛ց:
|
3:24 O ye men, is not wine the strongest, that enforceth to do thus? And when he had so spoken, he held his peace:
|