Գրք. 2Mac, Գլ. 5   [(1895)] Գրք. 2Mac., Գլ. 5   [KJV]

5:1
Եւ ժամանակօք երկրորդ գալստեանն Անտիոքու յերկիրն Եգիպտացւոց առաքէր ՛ի կողմանցն Անտիոքացւոց[113]:
5:1
About the same time Antiochus prepared his second voyage into Egypt:
5:2
Իբրեւ դէ՛պ լինէր ընդ ամենայն քաղաքն յաւուրց քառասուն երեւել ընդ երկինս եւ ընդ երկիր, ա՛րս հեծեալս տիգաւորս, ՛ի զարդ ոսկի[114]:
5:2
And then it happened, that through all the city, for the space almost of forty days, there were seen horsemen running in the air, in cloth of gold, and armed with lances, like a band of soldiers:
5:3
վառեալս` զարդարեալս, արշաւեալս յարձակեալս խառնեալս ընդ միմեանս. ա՛նդ էր լսել թնդիւն վահանաց, շկահիւն զաղեղանց, շողիւն սուսերաց, շաչիւն նշանաց, շառաչիւն նետից, զփայլիւն զոսկեղէն վառելոց:
5:3
And troops of horsemen in array, encountering and running one against another, with shaking of shields, and multitude of pikes, and drawing of swords, and casting of darts, and glittering of golden ornaments, and harness of all sorts:
5:4
Եւ ամենեքեան անկեալ աղաչէին զա՛յն նշանս ՛ի բարի ինչ կատարել:
5:4
Wherefore every man prayed that that apparition might turn to good:
5:5
Իբրեւ շռի՛նդն իմն յանկարծուստ համբաւի հարկանէր, իբրեւ թէ Անտիոքոս փոխեալ իցէ յաշխարհէ. առնոյր Յասոն ո՛չինչ պակաս քան զքսան հազար վառեալ, եւ յարձակէր ՛ի վերայ քաղաքին. եւ նոքա վասն յանկա՛րծ դաւոյն ՛ի պարսպէ անտի մերժէին: Եւ Մենեղաւոս արշաւեալ ՛ի քաղա՛ք անդր հասանէր[115]:
5:5
Now when there was gone forth a false rumour, as though Antiochus had been dead, Jason took at the least a thousand men, and suddenly made an assault upon the city; and they that were upon the walls being put back, and the city at length taken, Menelaus fled into the castle:
5:6
ուր Յասոնն մոլեգին յանխնա՛յ անկեալ գործէր մեծամե՛ծ կոտորած քաղաքացեացն իւրոց, իբրեւ ՛ի մէջ թշնամեաց գործէր. եւ ո՛չ ածէր զմտաւ զտոհմային քաղաքակից ընկերութեանն բարեկենդանութիւն, զի ՛ի թշուառութիւն դարձուցանէր. այլ համարէր իբրեւ ՛ի մէջ թշնամեա՛ց անկեալ սպէպ ստէպ տագնապել, եւ ՛ի վերայ միատոհմի՛ գնդին իբրեւ ՛ի վերայ թշնամւոյ նշա՛ն յաղթութեան կանգնել[116]:
5:6
But Jason slew his own citizens without mercy, not considering that to get the day of them of his own nation would be a most unhappy day for him; but thinking they had been his enemies, and not his countrymen, whom he conquered:
5:7
Ապա իշխանութեան ինչ ո՛չ կարաց հասանել, բայց ՛ի կատարած զամօթ դաւոյն ժառանգէր. եւ ինքն փախստեա՛յ անկանէր ՛ի կողմանս Ամոնացւոց:
5:7
Howbeit for all this he obtained not the principality, but at the last received shame for the reward of his treason, and fled again into the country of the Ammonites:
5:8
յորմէ չարաչար կատարած վախճանի ընդունէր, արգելեալ ՛ի բանտի Արետայ Արաբացւոց արքայի: Դարձեալ ՛ի քաղաքէ՛ ՛ի քաղաք փախստեայ լինէր, ատելի հալածական յամենեցունց` իբրեւ ապստամբ յօրինացն, պղծեալ գարշեցեալ` իբրեւ գաւառի եւ քաղաքի եւ գնդի` մատնիչ եւ դահիճ, յերկրին Եգիպտացւոց եռացեալ թքաւ[117]:
5:8
In the end therefore he had an unhappy return, being accused before Aretas the king of the Arabians, fleeing from city to city, pursued of all men, hated as a forsaker of the laws, and being had in abomination as an open enemy of his country and countrymen, he was cast out into Egypt:
5:9
Բազո՛ւմս եւ անթիւս յիւրմէ աշխարհէ օտարացոյց, եւ ինքն օտարացեալ ՛ի մէջ օտարաց կորեաւ[118]:
5:9
Thus he that had driven many out of their country perished in a strange land, retiring to the Lacedemonians, and thinking there to find succour by reason of his kindred:
5:10
անսուգ, անխնամ, անհանդերձ, եւ գերեզմանացն հայրենեաց չեղեւ՛ արժան[119]:
5:10
And he that had cast out many unburied had none to mourn for him, nor any solemn funerals at all, nor sepulchre with his fathers:
5:11
Իբրեւ ա՛զդ եղեւ արքային վասն իրացն եղելոց, ապստա՛մբ համարեցաւ թագաւորն զՀրէաստան յիւրմէ. վասն այսորիկ փութացա՛ւ գնաց յերկրէն Եգիպտացւոց գազանացեալ սրտիւ, եկն` ա՛ռ զքաղաքն ՛ի սուր սա՛յր սուսերի` եւ ՛ի տէ՛գ նիզակի[120]:
5:11
Now when this that was done came to the king' s car, he thought that Judea had revolted: whereupon removing out of Egypt in a furious mind, he took the city by force of arms:
5:12
եւ հրամա՛ն ետ զօրացն` որ ՛ի բուռն անկանիցին` յանխնա՛յ կոտորեսցին, եւ որ յապարանս ամրասցին` անդէն ՛ի նե՛րքս սատակեսցին[121]:
5:12
And commanded his men of war not to spare such as they met, and to slay such as went up upon the houses:
5:13
Եւ ա՛նդ լինէր տղայոց եւ ծերոց առ հասարակ կոտորած, կանանց եւ մանկանց առ հասարակ սատակումն, կուսի՛ց եւ կուսանաց առ հասարակ կոտորած:
5:13
Thus there was killing of young and old, making away of men, women, and children, slaying of virgins and infants:
5:14
Եւ ո՛ւթ բեւր յայն երիս աւուրս միանգամայն կոտորեցին. եւ չորս բեւրս ՛ի վաճառի ո՛չինչ պակաս լաւութեամբ քան զսպանեալսն վաճառեցին:
5:14
And there were destroyed within the space of three whole days fourscore thousand, whereof forty thousand were slain in the conflict; and no fewer sold than slain:
5:15
Եւ իբրեւ այսու չարեօք ո՛չ յագեցաւ, իշխեաց ձեռնամուխ լինել ՛ի սուրբն ամենայն աշխարհաց, իշխեաց մտանել ՛ի տաճար անդր. առաջնո՛րդ ՛ի ձեռն ունէր զՄենեղաւոս, որ օրինացն եւ աշխարհին եւ գնդին մատնիչ եւ դահի՛ճ եղեալ էր[122]:
5:15
Yet was he not content with this, but presumed to go into the most holy temple of all the world; Menelaus, that traitor to the laws, and to his own country, being his guide:
5:16
Եւ պիղծ եւ անօրէն ձեռօք զսուրբ սպաս սեղանոյն, եւ որ յայլոց թագաւորաց եւ յայլոց քաղաքաց եդեալ էր ՛ի սրբութիւն` յաճումն եւ ՛ի փառս տեղւոյն, զայն առեալ պղծո՛ց բաշխէին:
5:16
And taking the holy vessels with polluted hands, and with profane hands pulling down the things that were dedicated by other kings to the augmentation and glory and honour of the place, he gave them away:
5:17
Թերեւս հպարտացեալ յամառեալ էր ՛ի միտս իւր Անտիոքոս` եւ ասէր. Եթէ վասն մեղաց անօրէնութեան բնակչաց քաղաքիս բարկացեալ է սոցա Տէր, վասն այսորիկ եղեն արհամարհանք ՛ի վերայ տեղւոյն սրբութեան[123]:
5:17
And so haughty was Antiochus in mind, that he considered not that the Lord was angry for a while for the sins of them that dwelt in the city, and therefore his eye was not upon the place:
5:18
Զի եթէ ո՛չ մեղօք մեծօք պաշարեալ էին, լինէր որպէս Հեղիոդորոսն որ առաքեցաւ ՛ի Սելեւկեայ արքայէ. զի նա առաքեցաւ համա՛ր առնել գանձուն. եւ սա արդեւք վաղվաղակի մտեալ` կործանէր ՛ի հպարտութենէ իւրմէ[124]:
5:18
For had they not been formerly wrapped in many sins, this man, as soon as he had come, had forthwith been scourged, and put back from his presumption, as Heliodorus was, whom Seleucus the king sent to view the treasury:
5:19
Այլ ո՛չ վասն տեղւոյն զազգն, այլ վասն ազգին զտեղին ընտրեաց Տէր:
5:19
Nevertheless God did not choose the people for the place' s sake, but the place far the people' s sake:
5:20
Քանզի եւ տեղին ինքն ժառանգեաց զազգին խոտորութիւն, որպէս եւ յետոյ բարեացն կցո՛րդ լինիցի, ՛ի միւսանգամ հաճել մեծի Աստուծոյ փառօք ուղղութեան[125]:
5:20
And therefore the place itself, that was partaker with them of the adversity that happened to the nation, did afterward communicate in the benefits sent from the Lord: and as it was forsaken in the wrath of the Almighty, so again, the great Lord being reconciled, it was set up with all glory:
5:21
Այլ Անտիոքոսն ութհարիւր քանքար ՛ի վերայ իննհարիւրոյն բարձեալ բերէր ՛ի տաճարէ անտի. արա՛գ հասանէր ՛ի քաղաքն Անտիոքացւոց, հպարտացեալ մտօք համարէր զծով` ՛ի ցամա՛ք, եւ զցամաք` ՛ի ծո՛վ փոփոխել[126]:
5:21
So when Antiochus had carried out of the temple a thousand and eight hundred talents, he departed in all haste unto Antiochia, weening in his pride to make the land navigable, and the sea passable by foot: such was the haughtiness of his mind:
5:22
Եւ անդ թողոյր վարդապետս խիստս, չարչարե՛լ զմնացորդսն Երուսաղեմացւոց, եւ զՓիլիպոս յազգէ Փրանգ, բայց ՛ի բարուց խժդժագոյն եւս էր քան զայն որ եթո՛ղ զնա անդ[127]:
5:22
And he left governors to vex the nation: at Jerusalem, Philip, for his country a Phrygian, and for manners more barbarous than he that set him there:
5:23
Եւ ՛ի Գարգարիզին` զԱնդրոնիկոս. եւ ՛ի վերայ սոցա զՄենեղաւոս, որ չարաչա՛ր եւս քան զնոսա ՛ի վերայ հասեալ դատէր զքաղաքն[128]:
5:23
And at Garizim, Andronicus; and besides, Menelaus, who worse than all the rest bare an heavy hand over the citizens, having a malicious mind against his countrymen the Jews:
5:24
Բայց զի ունէր սակա՛ւ մի գութ ընդ Հրէայսն, առաքեա՛ց նա Մաշուէ զԱպողոնիոս երկուք բիւրուք զօրօք, թո՛ղ զհազարն զառաջին. զի զամենայն մարդ հասարակաչափ կոտորեսցէ, եւ զկանայս եւ զմանկունս վաճառեսցէ[129]:
5:24
He sent also that detestable ringleader Apollonius with an army of two and twenty thousand, commanding him to slay all those that were in their best age, and to sell the women and the younger sort:
5:25
Սա իբրեւ եկն յԵրուսաղէմ, նախ զառաջինն խաղաղութեամբ դաւով եմուտ, եւ եղեւ անդ մինչեւ յօրն սուրբ` յօրն շաբաթուց. իբրեւ յաւուրն շաբաթուց եգիտ զՀրէայսն դատարկացեալս, հրամա՛ն ետ զօրացն իւրոց վառել[130]:
5:25
Who coming to Jerusalem, and pretending peace, did forbear till the holy day of the sabbath, when taking the Jews keeping holy day, he commanded his men to arm themselves:
5:26
Որ միանգամ ՛ի զնին տեսլեանն եկին, սո՛ւր ՛ի վերայ եդեալ կոտորեաց. եւ ընդ քաղաքն ընդ ամենայն զինու հանդերձ այսր անդր վառեալք ընթանային, առ հասարակ տարածեալ դիթաւա՛լ կացուցանէին:
5:26
And so he slew all them that were gone to the celebrating of the sabbath, and running through the city with weapons slew great multitudes:
5:27
Եւ Յուդա Մակաբէ` որ տասներորդն եղեալ էր, փախստեա՛յ լինէր` յանապա՛տ ելանէր, գազանակեաց կեանս ՛ի լերինս անցուցանէր. եւ ա՛յնպէս գնդաւն որ ընդ նմա էին խոտաբուտ կերակուր կերակրեալ անցուցանէին զժամանակն, զի մի՛ ՛ի պղծութիւնս մերձեսցին:
5:27
But Judas Maccabeus with nine others, or thereabout, withdrew himself into the wilderness, and lived in the mountains after the manner of beasts, with his company, who fed on herbs continually, lest they should be partakers of the pollution: