Գ Մակաբայեցիներ / 3 Maccabees - 3 |

Text:
< PreviousԳ Մակաբայեցիներ - 3 3 Maccabees - 3Next >


tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
Царское распоряжение собрать и привести на казнь всех Иудеев (1–22).
3:13:1: Իբրեւ ՚ի վերայ հասանէր անօրէնն՝ խորհրդոց նոցա, յայնչափ սրտմտութիւն բարկութեան բրդէր, մինչեւ հրամա՛ն տայր՝ ո՛չ միայն յԵրուսաղեմացւոցն ածել, այլ ընդ ամենայն երկիր ուր բնակեալ իցեն որդիք Հեբրայեցւոց, հրամա՛ն տայր ածել ժողովել կուտել զնոսա, եւ չարաչա՛ր մահու սպանանել զկեանս նոցա յերկրէ[6450]։ [6450] Ոմանք. Մինչ հրաման տայր ո՛չ միայն ՚ի վերայ Երուսաղեմացւոցն ածել զբարկութիւն. այլ ընդ ամենայն... եւ չարաչար մահուամբ սպառել զկեանս։
1 Երբ այդ անօրէնը տեղեակ դարձաւ նրանց նպատակներին, խիստ զայրացաւ, հրաման տուեց, որ իր բարկութիւնը թափեն ոչ միայն երուսաղէմացիների, այլեւ ամբողջ երկրի վրայ, ուր եբրայեցիներն են բնակւում, հրամայեց բերել հաւաքել նրանց, տանջալի մահով սպանել վերացնել նրանց երկրի երեսից:
Իբրեւ ՛ի վերայ հասանէր անօրէնն` խորհրդոց նոցա, յայնչափ սրտմտութիւն բարկութեան բրդէր, մինչեւ հրամա՛ն տայր` ո՛չ միայն յԵրուսաղեմացւոցն ածել, այլ ընդ ամենայն երկիր ուր բնակեալ իցեն որդիք Հեբրայեցւոց, հրամա՛ն տայր ածել ժողովել կուտել զնոսա, եւ չարաչա՛ր մահու սպանանել զկեանս նոցա յերկրէ[29]:

3:1: Իբրեւ ՚ի վերայ հասանէր անօրէնն՝ խորհրդոց նոցա, յայնչափ սրտմտութիւն բարկութեան բրդէր, մինչեւ հրամա՛ն տայր՝ ո՛չ միայն յԵրուսաղեմացւոցն ածել, այլ ընդ ամենայն երկիր ուր բնակեալ իցեն որդիք Հեբրայեցւոց, հրամա՛ն տայր ածել ժողովել կուտել զնոսա, եւ չարաչա՛ր մահու սպանանել զկեանս նոցա յերկրէ[6450]։
[6450] Ոմանք. Մինչ հրաման տայր ո՛չ միայն ՚ի վերայ Երուսաղեմացւոցն ածել զբարկութիւն. այլ ընդ ամենայն... եւ չարաչար մահուամբ սպառել զկեանս։
1 Երբ այդ անօրէնը տեղեակ դարձաւ նրանց նպատակներին, խիստ զայրացաւ, հրաման տուեց, որ իր բարկութիւնը թափեն ոչ միայն երուսաղէմացիների, այլեւ ամբողջ երկրի վրայ, ուր եբրայեցիներն են բնակւում, հրամայեց բերել հաւաքել նրանց, տանջալի մահով սպանել վերացնել նրանց երկրի երեսից:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:13:1 Узнав о том, нечестивец пришел в такое неистовство, что не только озлобился против Иудеев, живших в Александрии, но обнаружил жестокую вражду и против обитавших в целой стране, приказав немедленно собрать всех вместе и предать позорнейшей смерти.
3:1 ἃ ος who; what καὶ και and; even μεταλαμβάνων μεταλαμβανω partake; share ὁ ο the δυσσεβὴς δυσσεβης in; on τοσοῦτον τοσουτος as much; so many ἐξεχόλησεν εκχολαω as such; that οὐ ου not μόνον μονον only; alone τοῖς ο the κατὰ κατα down; by Ἀλεξάνδρειαν αλεξανδρεια but καὶ και and; even τοῖς ο the ἐν εν in τῇ ο the χώρᾳ χωρα territory; estate βαρυτέρως βαρυτερως and; even προστάξαι προτασσω ordain σπεύσαντας σπευδω hurry συναγαγεῖν συναγω gather πάντας πας all; every ἐπὶ επι in; on τὸ ο the αὐτὸ αυτος he; him καὶ και and; even χειρίστῳ χειρων worse μόρῳ μορος the ζῆν ζαω live; alive μεταστῆσαι μεθιστημι stand aside; remove
When the impious king comprehended this situation, he became so infuriated that not only was he enraged against those Jews who lived in Alexandria, but was still more bitterly hostile toward those in the countryside; and he ordered that all should promptly be gathered into one place, and put to death by the most cruel means:

3:1 Узнав о том, нечестивец пришел в такое неистовство, что не только озлобился против Иудеев, живших в Александрии, но обнаружил жестокую вражду и против обитавших в целой стране, приказав немедленно собрать всех вместе и предать позорнейшей смерти.
3:1
ος who; what
καὶ και and; even
μεταλαμβάνων μεταλαμβανω partake; share
ο the
δυσσεβὴς δυσσεβης in; on
τοσοῦτον τοσουτος as much; so many
ἐξεχόλησεν εκχολαω as such; that
οὐ ου not
μόνον μονον only; alone
τοῖς ο the
κατὰ κατα down; by
Ἀλεξάνδρειαν αλεξανδρεια but
καὶ και and; even
τοῖς ο the
ἐν εν in
τῇ ο the
χώρᾳ χωρα territory; estate
βαρυτέρως βαρυτερως and; even
προστάξαι προτασσω ordain
σπεύσαντας σπευδω hurry
συναγαγεῖν συναγω gather
πάντας πας all; every
ἐπὶ επι in; on
τὸ ο the
αὐτὸ αυτος he; him
καὶ και and; even
χειρίστῳ χειρων worse
μόρῳ μορος the
ζῆν ζαω live; alive
μεταστῆσαι μεθιστημι stand aside; remove
ru▾ LXX-gloss▾
3:23:2: Իբրեւ այս հրաման դառնութեան սաստիկ ելանէր անօրէն, չա՛ր թուէր նոցա նեղութիւն փոփոխելոյ օրինացն քան զմահուն դառնութիւն[6451]։ [6451] Ոսկան. Ելանէր յանօրինէն։
2 Երբ տանջանքի այս անօրէն հրամանը հրապարակուեց, նրանք գտան, որ իրենց համար աւելի ծանր է օրէնքները փոխելու տառապանքը, քան դառն մահը:
Իբրեւ այս հրաման դառնութեան սաստիկ ելանէր անօրէն, չա՛ր թուէր նոցա նեղութիւն փոփոխելոյ օրինացն քան զմահուն դառնութիւն[30]:

3:2: Իբրեւ այս հրաման դառնութեան սաստիկ ելանէր անօրէն, չա՛ր թուէր նոցա նեղութիւն փոփոխելոյ օրինացն քան զմահուն դառնութիւն[6451]։
[6451] Ոսկան. Ելանէր յանօրինէն։
2 Երբ տանջանքի այս անօրէն հրամանը հրապարակուեց, նրանք գտան, որ իրենց համար աւելի ծանր է օրէնքները փոխելու տառապանքը, քան դառն մահը:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:23:2 Когда готовилось это дело, распространен был людьми, одномысленными злодейству, злой слух против народа Иудейского по поводу к такому распоряжению, будто они уклоняются от исполнения законных обязанностей.
3:2 τούτων ουτος this; he δὲ δε though; while οἰκονομουμένων οικονομεω administer φήμη φημη expression; message δυσμενὴς δυσμενης sound out κατὰ κατα down; by τοῦ ο the γένους γενος family; class ἀνθρώποις ανθρωπος person; human συμφρονοῦσιν συμφρονεω into; for κακοποίησιν κακοποιησις starting-point; base διδομένης διδωμι give; deposit εἰς εις into; for διάθεσιν διαθεσις as; how ἂν αν perhaps; ever ἀπὸ απο from; away τῶν ο the νομίμων νομιμος he; him κωλυόντων κωλυω prevent; withhold
While these matters were being arranged, a hostile rumor was circulated against the Jewish nation by men who conspired to do them ill, a pretext being given by a report that they hindered others from the observance of their customs:

3:2 Когда готовилось это дело, распространен был людьми, одномысленными злодейству, злой слух против народа Иудейского по поводу к такому распоряжению, будто они уклоняются от исполнения законных обязанностей.
3:2
τούτων ουτος this; he
δὲ δε though; while
οἰκονομουμένων οικονομεω administer
φήμη φημη expression; message
δυσμενὴς δυσμενης sound out
κατὰ κατα down; by
τοῦ ο the
γένους γενος family; class
ἀνθρώποις ανθρωπος person; human
συμφρονοῦσιν συμφρονεω into; for
κακοποίησιν κακοποιησις starting-point; base
διδομένης διδωμι give; deposit
εἰς εις into; for
διάθεσιν διαθεσις as; how
ἂν αν perhaps; ever
ἀπὸ απο from; away
τῶν ο the
νομίμων νομιμος he; him
κωλυόντων κωλυω prevent; withhold
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
2. Мысль стиха такова: злой умысел царя много подогревался врагами иудеев, давшими и повод к осуществлению этого умысла — распространением всевозможных слухов об уклонении иудеев от своих законных обязанностей.
3:33:3: Իսկ որդիքն Հեբրայեցւոց՝ զօրէնս միամտութեամբ ընդ արքային՝ արդա՛ր պահէին, եւ ՚ի Տէր Աստուած իւրեանց հաստատո՛ւն կային, եւ զօրէնսն տուեալս հաստատուն պահէին. մեկնութիւն առնէին յապստամբացն անօրէնութենէ. վասն այսորիկ շատի՛ց յաչաց ելանէին[6452]։ [6452] Ոմանք. Առնէին յապստամբ անօրէնութենէ։
3 Եբրայեցիները հաւատարմութեամբ արքայի օրէնքը պահում էին, բայց եւ իրենց Տէր Աստծուն հաւատարիմ էին մնում, տրուած օրէնքները հաստատ էին պահում, հեռու էին մնում ապստամբների անօրէնութիւններից, որի պատճառով շատերի աչքից ընկնում էին,
Իսկ որդիքն Հեբրայեցւոց` զօրէնս միամտութեամբ ընդ արքային` արդա՛ր պահէին, եւ ՛ի Տէր Աստուած իւրեանց հաստատո՛ւն կային, եւ զօրէնսն տուեալս հաստատուն պահէին. մեկնութիւն առնէին յապստամբացն անօրէնութենէ. վասն այսորիկ շատի՛ց յաչաց ելանէին[31]:

3:3: Իսկ որդիքն Հեբրայեցւոց՝ զօրէնս միամտութեամբ ընդ արքային՝ արդա՛ր պահէին, եւ ՚ի Տէր Աստուած իւրեանց հաստատո՛ւն կային, եւ զօրէնսն տուեալս հաստատուն պահէին. մեկնութիւն առնէին յապստամբացն անօրէնութենէ. վասն այսորիկ շատի՛ց յաչաց ելանէին[6452]։
[6452] Ոմանք. Առնէին յապստամբ անօրէնութենէ։
3 Եբրայեցիները հաւատարմութեամբ արքայի օրէնքը պահում էին, բայց եւ իրենց Տէր Աստծուն հաւատարիմ էին մնում, տրուած օրէնքները հաստատ էին պահում, հեռու էին մնում ապստամբների անօրէնութիւններից, որի պատճառով շատերի աչքից ընկնում էին,
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:33:3 Между тем Иудеи хранили доброе расположение и неизменную верность к царям; но они почитали Бога, жили по Его закону и потому в некоторых случаях допускали отступления и отмены: по этой причине они и казались некоторым враждебными; у всех же других людей добрым исполнением всего справедливого они приобретали благоволение.
3:3 οἱ ο the δὲ δε though; while Ιουδαῖοι ιουδαιος Judean τὴν ο the μὲν μεν first of all πρὸς προς to; toward τοὺς ο the βασιλεῖς βασιλευς monarch; king εὔνοιαν ευνοια favor καὶ και and; even πίστιν πιστις faith; belief ἀδιάστροφον αδιαστροφος be φυλάσσοντες φυλασσω guard; keep
The Jews, however, continued to maintain good will and unswerving loyalty toward the dynasty; but because they worshiped God and conducted themselves by his law, they kept their separateness with respect to foods. For this reason they appeared hateful to some:

3:3 Между тем Иудеи хранили доброе расположение и неизменную верность к царям; но они почитали Бога, жили по Его закону и потому в некоторых случаях допускали отступления и отмены: по этой причине они и казались некоторым враждебными; у всех же других людей добрым исполнением всего справедливого они приобретали благоволение.
3:3
οἱ ο the
δὲ δε though; while
Ιουδαῖοι ιουδαιος Judean
τὴν ο the
μὲν μεν first of all
πρὸς προς to; toward
τοὺς ο the
βασιλεῖς βασιλευς monarch; king
εὔνοιαν ευνοια favor
καὶ και and; even
πίστιν πιστις faith; belief
ἀδιάστροφον αδιαστροφος be
φυλάσσοντες φυλασσω guard; keep
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
3. «Отступления и отмены…», здесь разумеются, по всей вероятности, уставы иудейские о пище и др. ритуальные их особенности, коими они отличались от язычников (см. далее, ст. 4).
3:43:4: Բայց վասն հաստատութեան գործոյ սպասուն օրինաց՝ առաջի ամենայն մարդկան փառաւորեալ կային. վասն այսորիկ զարգասիսն բարեաց ազգին՝ այլազգիքն ՚ի համար ո՛չ բերէին։ Բայց զպաշտօնն եւ զօրէնս կերակրոցն ՚ի հակառակութիւն ապստամբութեան տանէին՝ ասէին. Առ հասարակ արքայի եւ զօրացն արքունի թշնամի՛ է ազգս այս։ Եւ այսպիսի բանիւք հայհոյութեան վնաս արքունի եւ պատուհաս մե՛ծ ՚ի վերայ հասուցեալ դնէին[6453]։ [6453] Ոմանք. Եւ զօրէնսն կերակրոյն։
4 բայց հէնց նրա համար, որ հաւատարիմ էին մնում օրէնքի սպասաւորութեանը, դրա համար էլ բոլոր մարդկանց առաջ փառաւորւում էին: Սակայն այլազգիները հաշուի չէին առնում հրեայ ազգի բարեմասնութիւնները, այլ նրանց պաշտամունքի եւ կերակուրների տարբերութիւնը համարում էին ապստամբութիւն իրենց դէմ եւ ասում. «Այս ազգն առհասարակ թագաւորին ու արքունի զօրքին թշնամի է»: Եւ այսպիսի հայհոյալից խօսքերով արքունիքին մեծ վնաս ու պատուհաս էին բերում:
Բայց վասն հաստատութեան գործոյ սպասուն օրինաց` առաջի ամենայն մարդկան փառաւորեալ կային. վասն այսորիկ զարգասիսն բարեաց ազգին` այլազգիքն ՛ի համար ո՛չ բերէին: Բայց զպաշտօնն եւ զօրէնս կերակրոցն ՛ի հակառակութիւն ապստամբութեան տանէին` ասէին. Առ հասարակ արքայի եւ զօրացն արքունի թշնամի՛ է ազգս այս: Եւ այսպիսի բանիւք հայհոյութեան վնաս արքունի եւ պատուհաս մե՛ծ ՛ի վերայ հասուցեալ դնէին[32]:

3:4: Բայց վասն հաստատութեան գործոյ սպասուն օրինաց՝ առաջի ամենայն մարդկան փառաւորեալ կային. վասն այսորիկ զարգասիսն բարեաց ազգին՝ այլազգիքն ՚ի համար ո՛չ բերէին։ Բայց զպաշտօնն եւ զօրէնս կերակրոցն ՚ի հակառակութիւն ապստամբութեան տանէին՝ ասէին. Առ հասարակ արքայի եւ զօրացն արքունի թշնամի՛ է ազգս այս։ Եւ այսպիսի բանիւք հայհոյութեան վնաս արքունի եւ պատուհաս մե՛ծ ՚ի վերայ հասուցեալ դնէին[6453]։
[6453] Ոմանք. Եւ զօրէնսն կերակրոյն։
4 բայց հէնց նրա համար, որ հաւատարիմ էին մնում օրէնքի սպասաւորութեանը, դրա համար էլ բոլոր մարդկանց առաջ փառաւորւում էին: Սակայն այլազգիները հաշուի չէին առնում հրեայ ազգի բարեմասնութիւնները, այլ նրանց պաշտամունքի եւ կերակուրների տարբերութիւնը համարում էին ապստամբութիւն իրենց դէմ եւ ասում. «Այս ազգն առհասարակ թագաւորին ու արքունի զօրքին թշնամի է»: Եւ այսպիսի հայհոյալից խօսքերով արքունիքին մեծ վնաս ու պատուհաս էին բերում:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:43:4 Несмотря на то, известный добрый образ жизни этого народа иноплеменники считали ни во что. Они замечали только различие в богопочтении и пище и говорили, что эти люди не допускают общения трапезы ни с царем, ни с вельможами, что они завистники и великие противники государства, и таким образом разглашали о них намеренные хулы.
3:4 σεβόμενοι σεβομαι venerate; stand in awe of δὲ δε though; while τὸν ο the θεὸν θεος God καὶ και and; even τῷ ο the τούτου ουτος this; he νόμῳ νομος.1 law πολιτευόμενοι πολιτευω do; make ἐπὶ επι in; on τῷ ο the κατὰ κατα down; by τὰς ο the τροφάς τροφη nourishment; provisions δι᾿ δια through; because of ἣν ος who; what αἰτίαν αιτια fault; case ἐνίοις ενιοι shine; appear
but since they adorned their style of life with the good deeds of upright people, they were established in good repute among all men. Nevertheless those of other races paid no heed to their good service to their nation, which was common talk among all; instead they gossiped about the differences in worship and foods, alleging that these people were loyal neither to the king nor to his authorities, but were hostile and greatly opposed to his government. So they attached no ordinary reproach to them:

3:4 Несмотря на то, известный добрый образ жизни этого народа иноплеменники считали ни во что. Они замечали только различие в богопочтении и пище и говорили, что эти люди не допускают общения трапезы ни с царем, ни с вельможами, что они завистники и великие противники государства, и таким образом разглашали о них намеренные хулы.
3:4
σεβόμενοι σεβομαι venerate; stand in awe of
δὲ δε though; while
τὸν ο the
θεὸν θεος God
καὶ και and; even
τῷ ο the
τούτου ουτος this; he
νόμῳ νομος.1 law
πολιτευόμενοι πολιτευω do; make
ἐπὶ επι in; on
τῷ ο the
κατὰ κατα down; by
τὰς ο the
τροφάς τροφη nourishment; provisions
δι᾿ δια through; because of
ἣν ος who; what
αἰτίαν αιτια fault; case
ἐνίοις ενιοι shine; appear
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
4. «Иноплеменники», αλλόφυλοι — это те, которые должны быть подразумеваемы под «некоторыми» — ένιοι — 3-го стиха. Им противопоставляются «все другие люди» — άπαντες άνθρωποι (3: ст.) и «жившие в городе Эллины» (5: ст.), причем под «эллинами» здесь разумеются не все не-иудеи, как Рим II:9: и д., а, вероятно, собственно греки, как более образованная и благородная часть городского населения.
3:53:5: Իսկ որ ՚ի քաղաքի անդ հեթանոսք էին, իբրեւ տեսին զյանկարծակի խռովութիւն մարդկանն, եւ զա՛յնչափ հալածանսն յանկարծակի հասեալ ՚ի վերայ, օգնել ինչ ո՛չ կարէին, եւ ո՛չ ընդդէմ դառնալ հրամանացն արքունի[6454]։ [6454] Ոմանք. Եւ զայսչափ հալածանս յան՛՛։
5 Ինչ վերաբերում է քաղաքում ապրող հեթանոսներին, ապա սրանք տեսնելով մարդկանց յանկարծակի խռովութիւնը, այսպիսի հալածանքների յանկարծակի վրայ հասնելը, ո՛չ կարողանում էին օգնել նրանց, ո՛չ էլ արքունի հրամանին դէմ կանգնել:
Իսկ որ ՛ի քաղաքի անդ հեթանոսք էին, իբրեւ տեսին զյանկարծակի խռովութիւն մարդկանն, եւ զա՛յնչափ հալածանսն յանկարծակի հասեալ ՛ի վերայ, օգնել ինչ ո՛չ կարէին, եւ ո՛չ ընդդէմ դառնալ հրամանացն արքունի[33]:

3:5: Իսկ որ ՚ի քաղաքի անդ հեթանոսք էին, իբրեւ տեսին զյանկարծակի խռովութիւն մարդկանն, եւ զա՛յնչափ հալածանսն յանկարծակի հասեալ ՚ի վերայ, օգնել ինչ ո՛չ կարէին, եւ ո՛չ ընդդէմ դառնալ հրամանացն արքունի[6454]։
[6454] Ոմանք. Եւ զայսչափ հալածանս յան՛՛։
5 Ինչ վերաբերում է քաղաքում ապրող հեթանոսներին, ապա սրանք տեսնելով մարդկանց յանկարծակի խռովութիւնը, այսպիսի հալածանքների յանկարծակի վրայ հասնելը, ո՛չ կարողանում էին օգնել նրանց, ո՛չ էլ արքունի հրամանին դէմ կանգնել:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:53:5 Жившие в городе Еллины, не испытавшие от них никакой обиды, видя неожиданное волнение против этих людей и внезапное их стечение, хотя не могли помочь им, ибо царское было распоряжение, однако утешали их, негодовали и надеялись, что дело переменится:3:6 ибо нельзя было пренебрегать таким множеством народа, ни в чем не повинного.3:7 Впрочем, некоторые соседи и друзья и производившие с ними торговлю, тайно принимая некоторых из них, обещали помогать им и делать все возможное к их защите.
3:5 τῇ ο the δὲ δε though; while τῶν ο the δικαίων δικαιος right; just εὐπραξίᾳ ευπραξια adorn; trim τὴν ο the συναναστροφὴν συναναστροφη all at once; everything ἀνθρώποις ανθρωπος person; human εὐδόκιμοι ευδοκιμος establish; appoint
The Greeks in the city, though wronged in no way, when they saw an unexpected tumult around these people and the crowds that suddenly were forming, were not strong enough to help them, for they lived under tyranny:

3:5 Жившие в городе Еллины, не испытавшие от них никакой обиды, видя неожиданное волнение против этих людей и внезапное их стечение, хотя не могли помочь им, ибо царское было распоряжение, однако утешали их, негодовали и надеялись, что дело переменится:
3:6 ибо нельзя было пренебрегать таким множеством народа, ни в чем не повинного.
3:7 Впрочем, некоторые соседи и друзья и производившие с ними торговлю, тайно принимая некоторых из них, обещали помогать им и делать все возможное к их защите.
3:5
τῇ ο the
δὲ δε though; while
τῶν ο the
δικαίων δικαιος right; just
εὐπραξίᾳ ευπραξια adorn; trim
τὴν ο the
συναναστροφὴν συναναστροφη all at once; everything
ἀνθρώποις ανθρωπος person; human
εὐδόκιμοι ευδοκιμος establish; appoint
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
5. «Внезапное их стечение…» Греческий текст не имеет здесь «их» — συνδρομας απροσκόπους, — поэтому можно разуметь здесь не стечение иудеев («их»), а породившее волнения стечение язычников, так сказать — народные сходки с возбуждающими против иудеев речами.
3:63:6: Բայց սակայն արգահատէին մխիթարէին քաջալերէին՝ եւ խնդրէին անցուցանե՛լ վաղվաղակի զժամն բարկութեան, եւ ասէին. Ո՛չ թողու Տէր Աստուած իւրեանց զայդպիսի գունդ տարապարտուց կորուսանել։ Եւ որ ա՛յլ ոք բարեկամք եւ մերձաւորք՝ եւ վաճառակիցք էին, լռելեայն ո՛ւխտ դնէին օգնական լինել՝ որչափ ձեռնհա՛ս լինէին[6455]։ [6455] Ոմանք. Եւ այլ ոք որ բարեկամք։
6 Միայն կարեկցում էին, մխիթարում, քաջալերում, խնդրում էին անցկացնել բարկութեան պահն ու ասում էին. «Իրենց Տէր Աստուածը չի թողնի, որ այսպիսի մի ազգ իզուր ոչնչացնեն»: Բարեկամները, մերձաւորները, վաճառականները լռելեայն ուխտում էին օգնական լինել միմեանց՝ որքան կարող են:
Բայց սակայն արգահատէին մխիթարէին քաջալերէին` եւ խնդրէին անցուցանե՛լ վաղվաղակի զժամն բարկութեան, եւ ասէին. Ո՛չ թողու Տէր Աստուած իւրեանց զայդպիսի գունդ տարապարտուց կորուսանել: Եւ որ ա՛յլ ոք բարեկամք եւ մերձաւորք` եւ վաճառակիցք էին, լռելեայն ո՛ւխտ դնէին օգնական լինել` որչափ ձեռնհա՛ս լինէին[34]:

3:6: Բայց սակայն արգահատէին մխիթարէին քաջալերէին՝ եւ խնդրէին անցուցանե՛լ վաղվաղակի զժամն բարկութեան, եւ ասէին. Ո՛չ թողու Տէր Աստուած իւրեանց զայդպիսի գունդ տարապարտուց կորուսանել։ Եւ որ ա՛յլ ոք բարեկամք եւ մերձաւորք՝ եւ վաճառակիցք էին, լռելեայն ո՛ւխտ դնէին օգնական լինել՝ որչափ ձեռնհա՛ս լինէին[6455]։
[6455] Ոմանք. Եւ այլ ոք որ բարեկամք։
6 Միայն կարեկցում էին, մխիթարում, քաջալերում, խնդրում էին անցկացնել բարկութեան պահն ու ասում էին. «Իրենց Տէր Աստուածը չի թողնի, որ այսպիսի մի ազգ իզուր ոչնչացնեն»: Բարեկամները, մերձաւորները, վաճառականները լռելեայն ուխտում էին օգնական լինել միմեանց՝ որքան կարող են:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:63:8 А он, надмеваясь временным благополучием и не помышляя о власти величайшего Бога, думал неизменно остаться в том же умысле и написал против них такое письмо:
3:6 τὴν ο the μὲν μεν first of all οὖν ουν then περὶ περι about; around τοῦ ο the γένους γενος family; class ἐν εν in πᾶσιν πας all; every θρυλουμένην θρυλεω the ἀλλόφυλοι αλλοφυλος foreigner οὐδαμῶς ουδαμως by no means διηριθμήσαντο διαριθμεω reckon up one by one; enumerate
They did try to consolethem, being grieved at the situation, and expected that matters would change; for such a great community ought not be left to its fate when it had committed no offense. And already some of their neighbors and friends and business associates had taken some of them aside privately and were pledging to protect them and to exert more earnest efforts for their assistance:

3:8 А он, надмеваясь временным благополучием и не помышляя о власти величайшего Бога, думал неизменно остаться в том же умысле и написал против них такое письмо:
3:6
τὴν ο the
μὲν μεν first of all
οὖν ουν then
περὶ περι about; around
τοῦ ο the
γένους γενος family; class
ἐν εν in
πᾶσιν πας all; every
θρυλουμένην θρυλεω the
ἀλλόφυλοι αλλοφυλος foreigner
οὐδαμῶς ουδαμως by no means
διηριθμήσαντο διαριθμεω reckon up one by one; enumerate
ru▾ LXX-gloss▾
3:73:7: Բայց անօրէնն ա՛յնչափ համբաձեալ էր ՚ի հպարտութիւնն առ ժամանակ անդր, եւ ամենեւին ո՛չ հայէր ՚ի զօրութիւն մեծին Աստուծոյ. բայց ա՛յսպէս ածէր զմտաւ՝ թէ մշտնջեան իցէ իւրոց խորհրդոցն իշխանութիւն։ Արդ՝ հրովարտակս առնէր ընդ ամենայն աշխարհ՝ օրինակ զայս[6456]։ [6456] Ոմանք. Այնչափ բարձրացեալ էր ՚ի հպարտութեան... այսպէս ածէր նա զմտաւ... ընդ ամենայն աշխարհս զօրինակ զայս։ Ոսկան. Եթէ մշտնջենական իցէ իւրոց։
7 Անօրէնը, սակայն, միառժամանակ այնքան էր ամբարտաւանացել, որ բոլորովին անտեսել էր մեծն Աստծու զօրութիւնը: Նա կարծում էր, որ իր իշխանութիւնը մշտնջենական է: Նա ամբողջ երկրում այսպիսի մի հրովարտակ տարածեց.
Բայց անօրէնն ա՛յնչափ համբարձեալ էր ՛ի հպարտութիւնն առ ժամանակ անդր, եւ ամենեւին ո՛չ հայէր ՛ի զօրութիւն մեծին Աստուծոյ. բայց ա՛յսպէս ածէր զմտաւ` թէ մշտնջեան իցէ իւրոց խորհրդոցն իշխանութիւն: Արդ` հրովարտակս առնէր ընդ ամենայն աշխարհ` օրինակ զայս[35]:

3:7: Բայց անօրէնն ա՛յնչափ համբաձեալ էր ՚ի հպարտութիւնն առ ժամանակ անդր, եւ ամենեւին ո՛չ հայէր ՚ի զօրութիւն մեծին Աստուծոյ. բայց ա՛յսպէս ածէր զմտաւ՝ թէ մշտնջեան իցէ իւրոց խորհրդոցն իշխանութիւն։ Արդ՝ հրովարտակս առնէր ընդ ամենայն աշխարհ՝ օրինակ զայս[6456]։
[6456] Ոմանք. Այնչափ բարձրացեալ էր ՚ի հպարտութեան... այսպէս ածէր նա զմտաւ... ընդ ամենայն աշխարհս զօրինակ զայս։ Ոսկան. Եթէ մշտնջենական իցէ իւրոց։
7 Անօրէնը, սակայն, միառժամանակ այնքան էր ամբարտաւանացել, որ բոլորովին անտեսել էր մեծն Աստծու զօրութիւնը: Նա կարծում էր, որ իր իշխանութիւնը մշտնջենական է: Նա ամբողջ երկրում այսպիսի մի հրովարտակ տարածեց.
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:73:9
3:7 τὴν ο the δὲ δε though; while περὶ περι about; around τῶν ο the προσκυνήσεων προσκυνησις and; even τροφῶν τροφος nurse διάστασιν διαστασις assert; claim μήτε μητε neither; nor τῷ ο the βασιλεῖ βασιλευς monarch; king μήτε μητε neither; nor ταῖς ο the δυνάμεσιν δυναμις power; ability ὁμοσπόνδους ομοσπονδος the ἀνθρώπους ανθρωπος person; human γίνεσθαι γινομαι happen; become δυσμενεῖς δυσμενης though; while εἶναι ειμι be καὶ και and; even μέγα μεγας great; loud τι τις anyone; someone τοῖς ο the πράγμασιν πραγμα act; matter ἐναντιουμένους εναντιοω and; even οὐ ου not τῷ ο the τυχόντι τυγχανω attain; ordinary περιῆψαν περιαπτω tie; fasten ψόγῳ ψογος blame
Then the king, boastful of his present good fortune, and not considering the might of the supreme God, but assuming that he would persevere constantly in his same purpose, wrote this letter against them:

3:9 <<Царь Птоломей Филопатор обитателям Египта и местным военачальникам и воинам радоваться и здравствовать. Я же сам здоров, и дела наши благоуспешны.
3:7
τὴν ο the
δὲ δε though; while
περὶ περι about; around
τῶν ο the
προσκυνήσεων προσκυνησις and; even
τροφῶν τροφος nurse
διάστασιν διαστασις assert; claim
μήτε μητε neither; nor
τῷ ο the
βασιλεῖ βασιλευς monarch; king
μήτε μητε neither; nor
ταῖς ο the
δυνάμεσιν δυναμις power; ability
ὁμοσπόνδους ομοσπονδος the
ἀνθρώπους ανθρωπος person; human
γίνεσθαι γινομαι happen; become
δυσμενεῖς δυσμενης though; while
εἶναι ειμι be
καὶ και and; even
μέγα μεγας great; loud
τι τις anyone; someone
τοῖς ο the
πράγμασιν πραγμα act; matter
ἐναντιουμένους εναντιοω and; even
οὐ ου not
τῷ ο the
τυχόντι τυγχανω attain; ordinary
περιῆψαν περιαπτω tie; fasten
ψόγῳ ψογος blame
ru▾ LXX-gloss▾
3:83:8: Արքայ Անտիոքոս՝ կողմանցդ Եգիպտացւոց ՚ի տեղիս տեղիս, առ սպարապետս, եւ առ զօրավարս, եւ առ զօրս՝ ողջո՛յն. ո՛ղջ լիջի՛ք. եւ ես ինձէ՛ն իսկ ո՛ղջ եմ ամենայն իրօք, զօրօք, տէրութեան օրինօք[6457]։ [6457] Ոմանք. Արքայ Անտիոքոսէ։
8 «Եգիպտոսի կողմերի արքայ Անտիոքոսը ողջունում է բոլոր վայրերի սպարապետներին, զօրավարներին ու զինուորներին: Ո՛ղջ եղէք, իսկ ես ինքս ամէն ինչով, զօրքով ու տէրութեան օրէնքների շնորհիւ ողջ եմ:
Արքայ Անտիոքոս` կողմանցդ Եգիպտացւոց ՛ի տեղիս տեղիս, առ սպարապետս, եւ առ զօրավարս, եւ առ զօրս` ողջո՛յն. ո՛ղջ լիջի՛ք. եւ ես ինձէ՛ն իսկ ո՛ղջ եմ ամենայն իրօք, զօրօք, տէրութեան օրինօք[36]:

3:8: Արքայ Անտիոքոս՝ կողմանցդ Եգիպտացւոց ՚ի տեղիս տեղիս, առ սպարապետս, եւ առ զօրավարս, եւ առ զօրս՝ ողջո՛յն. ո՛ղջ լիջի՛ք. եւ ես ինձէ՛ն իսկ ո՛ղջ եմ ամենայն իրօք, զօրօք, տէրութեան օրինօք[6457]։
[6457] Ոմանք. Արքայ Անտիոքոսէ։
8 «Եգիպտոսի կողմերի արքայ Անտիոքոսը ողջունում է բոլոր վայրերի սպարապետներին, զօրավարներին ու զինուորներին: Ո՛ղջ եղէք, իսկ ես ինքս ամէն ինչով, զօրքով ու տէրութեան օրէնքների շնորհիւ ողջ եմ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:83:10 После похода, предпринятого нами в Азию, который, как вы сами знаете, неожиданною помощью богов и нашею силою, согласно нашему намерению, достиг счастливого окончания, мы думали благоустроить народы, обитающие в Келе-Сирии и Финикии, не силою оружия, но снисхождением и великим человеколюбием, охотно благодетельствуя им.
3:8 οἱ ο the δὲ δε though; while κατὰ κατα down; by τὴν ο the πόλιν πολις city Ἕλληνες ελλην Hellēn; Ellin οὐδὲν ουδεις no one; not one ἠδικημένοι αδικεω injure; unjust to ταραχὴν ταραχη stirring ἀπροσδόκητον απροσδοκητος about; around τοὺς ο the ἀνθρώπους ανθρωπος person; human θεωροῦντες θεωρεω observe καὶ και and; even συνδρομὰς συνδρομη convergence ἀπροσκόπους απροσκοπος unfaltering γινομένας γινομαι happen; become βοηθεῖν βοηθεω help μὲν μεν first of all οὐκ ου not ἔσθενον σθενω for ἦν ειμι be ἡ ο the διάθεσις διαθεσις counsel; appeal to δὲ δε though; while καὶ και and; even δυσφόρως δυσφορως have; hold καὶ και and; even μεταπεσεῖσθαι μεταπιπτω this; he ὑπελάμβανον υπολαμβανω take up; suppose
King Ptolemy Philopator to his generals and soldiers in Egypt and all its districts, greetings and good health. I myself and our government are faring well. When our expedition took place in Asia:

3:10 После похода, предпринятого нами в Азию, который, как вы сами знаете, неожиданною помощью богов и нашею силою, согласно нашему намерению, достиг счастливого окончания, мы думали благоустроить народы, обитающие в Келе-Сирии и Финикии, не силою оружия, но снисхождением и великим человеколюбием, охотно благодетельствуя им.
3:8
οἱ ο the
δὲ δε though; while
κατὰ κατα down; by
τὴν ο the
πόλιν πολις city
Ἕλληνες ελλην Hellēn; Ellin
οὐδὲν ουδεις no one; not one
ἠδικημένοι αδικεω injure; unjust to
ταραχὴν ταραχη stirring
ἀπροσδόκητον απροσδοκητος about; around
τοὺς ο the
ἀνθρώπους ανθρωπος person; human
θεωροῦντες θεωρεω observe
καὶ και and; even
συνδρομὰς συνδρομη convergence
ἀπροσκόπους απροσκοπος unfaltering
γινομένας γινομαι happen; become
βοηθεῖν βοηθεω help
μὲν μεν first of all
οὐκ ου not
ἔσθενον σθενω for
ἦν ειμι be
ο the
διάθεσις διαθεσις counsel; appeal to
δὲ δε though; while
καὶ και and; even
δυσφόρως δυσφορως have; hold
καὶ και and; even
μεταπεσεῖσθαι μεταπιπτω this; he
ὑπελάμβανον υπολαμβανω take up; suppose
ru▾ LXX-gloss▾
3:93:9: Ձեր ինքնին լուեալ իցէ վասն առնուձիոյ ճանապարհին, որպիսի՛ գնդաւ մտի ես դի՛ցն օգնականութեամբ ՚ի ճանապարհին. ո՛չ զօրութեան բռնութեամբ, ո՛չ ՚ի տէգ նիզակաց, ո՛չ ՚ի հաստապինդ բռնութիւն աղեղանց. այլ հեզութեամբ եւ խոնարհութեամբ, մարդասէր խորհրդովք, իբրեւ դայեկաբա՛ր սնուցանել զամենայն կողմանս Ստորին Ասորւոց եւ Տաճկաստանի. ընդ ամենայնի ամենայն բարեաւ եղէ[6458]. [6458] Ոմանք. Դիցն օգնականութեամբ զայն ճանապարհ խորհեցայ, ո՛չ զօրութեամբ բռնութեամբ, եւ ոչ։
9 Դուք ինքներդ լսած կը լինէք մեր հեծելազօրի անցած ճանապարհի մասին, թէ ինչպէս աստուածների օգնութեամբ իմ զինուորներով ճանապարհ ընկայ: Ո՛չ զօրքի ուժով անցայ, ո՛չ տէգ ու նիզակով, ո՛չ ամրապինդ աղեղներով, այլ՝ հեզութեամբ ու խոնարհութեամբ, մարդասիրական նպատակներով, որպէսզի դայեակի նման սնուցանեմ Ստորին Ասորիքի ու Տաճկաստանի բոլոր կողմերը: Ամէն ինչ բարեյաջող աւարտուեց:
Ձեր ինքնին լուեալ իցէ վասն առնուձիոյ ճանապարհին, որպիսի՛ գնդաւ մտի ես դի՛ցն օգնականութեամբ ՛ի ճանապարհին. ո՛չ զօրութեան բռնութեամբ, ո՛չ ՛ի տէգ նիզակաց, ո՛չ ՛ի հաստապինդ բռնութիւն աղեղանց. այլ հեզութեամբ եւ խոնարհութեամբ, մարդասէր խորհրդովք, իբրեւ դայեկաբա՛ր սնուցանել զամենայն կողմանս Ստորին Ասորւոց եւ Տաճկաստանի. ընդ ամենայնի ամենայն բարեաւ եղէ[37]:

3:9: Ձեր ինքնին լուեալ իցէ վասն առնուձիոյ ճանապարհին, որպիսի՛ գնդաւ մտի ես դի՛ցն օգնականութեամբ ՚ի ճանապարհին. ո՛չ զօրութեան բռնութեամբ, ո՛չ ՚ի տէգ նիզակաց, ո՛չ ՚ի հաստապինդ բռնութիւն աղեղանց. այլ հեզութեամբ եւ խոնարհութեամբ, մարդասէր խորհրդովք, իբրեւ դայեկաբա՛ր սնուցանել զամենայն կողմանս Ստորին Ասորւոց եւ Տաճկաստանի. ընդ ամենայնի ամենայն բարեաւ եղէ[6458].
[6458] Ոմանք. Դիցն օգնականութեամբ զայն ճանապարհ խորհեցայ, ո՛չ զօրութեամբ բռնութեամբ, եւ ոչ։
9 Դուք ինքներդ լսած կը լինէք մեր հեծելազօրի անցած ճանապարհի մասին, թէ ինչպէս աստուածների օգնութեամբ իմ զինուորներով ճանապարհ ընկայ: Ո՛չ զօրքի ուժով անցայ, ո՛չ տէգ ու նիզակով, ո՛չ ամրապինդ աղեղներով, այլ՝ հեզութեամբ ու խոնարհութեամբ, մարդասիրական նպատակներով, որպէսզի դայեակի նման սնուցանեմ Ստորին Ասորիքի ու Տաճկաստանի բոլոր կողմերը: Ամէն ինչ բարեյաջող աւարտուեց:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:93:11 Давая по городам богатые вклады в храмы, мы пришли и в Иерусалим, положив почтить святилище этих негодных людей, никогда не оставляющих своего безумия.
3:9 μὴ μη not γὰρ γαρ for οὕτω ουτως so; this way παροραθήσεσθαι παρειδον so tremendous; such an extreme σύστεμα συστεμα not even one; no one ἠγνοηκός αγνοεω ignorant; ignore
as you yourselves know, it was brought to conclusion, according to plan, by the gods' deliberate alliance with us in battle, and we considered that we should not rule the nations inhabiting Coele- Syria and Phoenicia by the power of the spear but should cherish them with clemency and great benevolence, gladly treating them well:

3:11 Давая по городам богатые вклады в храмы, мы пришли и в Иерусалим, положив почтить святилище этих негодных людей, никогда не оставляющих своего безумия.
3:9
μὴ μη not
γὰρ γαρ for
οὕτω ουτως so; this way
παροραθήσεσθαι παρειδον so tremendous; such an extreme
σύστεμα συστεμα not even one; no one
ἠγνοηκός αγνοεω ignorant; ignore
ru▾ LXX-gloss▾
3:103:10: մեծապատիւ մեծապարգեւ արարաք զամենայն կողմանս քաղաքացն։ Եկաք իջաք եւ ՚ի քաղաքն Երուսաղեմացւոց, եկաք կամեցաք մտանել ՚ի տաճարն ՚ի չարագործա՛ց վայր անդր, որ ո՛չ կամէին կասել երբէք ՚ի խորամանգութենէ չարեաց իւրեանց[6459]։ [6459] Յօրինակին պակասէր. Իջաք եւ ՚ի քաղաքն։ Ոմանք. Մտանել ՚ի տաճար անդր, ՚ի չա՛՛... որ ո՛չ երբէք կամին կասել։
10 Մենք մեծարեցինք բոլոր քաղաքները, նուէրներ մատուցեցինք այնտեղ: Եկանք մտանք Երուսաղէմ, ցանկացանք մտնել տաճար՝ այն չարագործների սրբավայրը, որոնք երբեք չեն կամենում հրաժարուել իրենց չար խորամանկութիւններից:
մեծապատիւ մեծապարգեւ արարաք զամենայն կողմանս քաղաքացն: Եկաք իջաք եւ ՛ի քաղաքն Երուսաղեմացւոց, եկաք կամեցաք մտանել ՛ի տաճարն ՛ի չարագործա՛ց վայր անդր, որ ո՛չ կամէին կասել երբէք ՛ի խորամանգութենէ չարեաց իւրեանց[38]:

3:10: մեծապատիւ մեծապարգեւ արարաք զամենայն կողմանս քաղաքացն։ Եկաք իջաք եւ ՚ի քաղաքն Երուսաղեմացւոց, եկաք կամեցաք մտանել ՚ի տաճարն ՚ի չարագործա՛ց վայր անդր, որ ո՛չ կամէին կասել երբէք ՚ի խորամանգութենէ չարեաց իւրեանց[6459]։
[6459] Յօրինակին պակասէր. Իջաք եւ ՚ի քաղաքն։ Ոմանք. Մտանել ՚ի տաճար անդր, ՚ի չա՛՛... որ ո՛չ երբէք կամին կասել։
10 Մենք մեծարեցինք բոլոր քաղաքները, նուէրներ մատուցեցինք այնտեղ: Եկանք մտանք Երուսաղէմ, ցանկացանք մտնել տաճար՝ այն չարագործների սրբավայրը, որոնք երբեք չեն կամենում հրաժարուել իրենց չար խորամանկութիւններից:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:103:12 Они же, приняв наше прибытие на словах охотно, а на деле коварно, когда мы желали войти в храм и почтить его подобающими и наилучшими дарами, напыщенные своею древнею гордостью, возбранили нам вход, не потерпев от нас насилия по человеколюбию, какое мы имеем ко всем людям.
3:10 ἤδη ηδη already δὲ δε though; while καί και and; even τινες τις anyone; someone γείτονές γειτων countryman; neighborhood women τε τε both; and καὶ και and; even φίλοι φιλος friend καὶ και and; even συμπραγματευόμενοι συμπραγματευομαι anyone; someone ἐπισπώμενοι επισπαομαι allure; drag by πίστεις πιστις faith; belief ἐδίδουν διδωμι give; deposit συνασπιεῖν συνασπιζω and; even πᾶν πας all; every ἐκτενὲς εκτενης intense προσοίσεσθαι προσφερω offer; bring to πρὸς προς to; toward ἀντίλημψιν αντιληψις relief
And when we had granted very great revenues to the temples in the cities, we came on to Jerusalem also, and went up to honor the temple of those wicked people, who never cease from their folly:

3:12 Они же, приняв наше прибытие на словах охотно, а на деле коварно, когда мы желали войти в храм и почтить его подобающими и наилучшими дарами, напыщенные своею древнею гордостью, возбранили нам вход, не потерпев от нас насилия по человеколюбию, какое мы имеем ко всем людям.
3:10
ἤδη ηδη already
δὲ δε though; while
καί και and; even
τινες τις anyone; someone
γείτονές γειτων countryman; neighborhood women
τε τε both; and
καὶ και and; even
φίλοι φιλος friend
καὶ και and; even
συμπραγματευόμενοι συμπραγματευομαι anyone; someone
ἐπισπώμενοι επισπαομαι allure; drag by
πίστεις πιστις faith; belief
ἐδίδουν διδωμι give; deposit
συνασπιεῖν συνασπιζω and; even
πᾶν πας all; every
ἐκτενὲς εκτενης intense
προσοίσεσθαι προσφερω offer; bring to
πρὸς προς to; toward
ἀντίλημψιν αντιληψις relief
ru▾ LXX-gloss▾
3:113:11: Նոքա վեր ՚ի վերոյ բանիւք խնդացի՛ն զմեր ՚ի նոսա հասանել, բայց արդեամբք խորամանգեցին չմերձենալ ՚ի մեզ. եւ ո՛չ զմեզ ՚ի տաճար անդր մերձեցուցին, եւ ո՛չ զերեւելի դահամունս պատարագաց մերոց ՚ի տաճար անդր իւրեանց ընկալան, ՚ի հպարտութիւն ամբարտաւանութեան յեցեալ, յայն որ ՚ի հնոց ժամանակաց հետէ ունէին, արգելին զմեզ ՚ի ներքս մտանելոյ։ Կարօտացա՛ն պակասեցան ՚ի մերմէ բարեաց մարդասէր զօրութենէ՝ զոր ունիմք առ ամենայն մարդիկ[6460]։ [6460] Ոմանք. ՚Ի մարդասէր զօրութենէ։
11 Նրանք խօսքերով առերես ուրախացան, որ եկել ենք իրենց մօտ, բայց գործով խաբեցին մեզ, որպէսզի խանգարեն մեր այնտեղ մտնելը: Նրանք մեզ ո՛չ տաճարին մօտիկ թողեցին, ո՛չ էլ ընդունեցին իրենց տաճարին մատուցած մեր մեծարժէք ընծաներն ու զոհաբերութիւնները: Ապաւինելով իրենց ամբարտաւան հպարտութեանը, մի բան, որ շատ հնուց է գալիս, արգելեցին մեզ ներս մտնել: Հրաժարուեցին մեր այն մարդասիրական բարութիւնից, որ մենք ունենք բոլոր մարդկանց նկատմամբ:
Նոքա վեր ՛ի վերոյ բանիւք խնդացի՛ն զմեր ՛ի նոսա հասանել, բայց արդեամբք խորամանգեցին չմերձենալ ՛ի մեզ. եւ ո՛չ զմեզ ՛ի տաճար անդր մերձեցուցին, եւ ո՛չ զերեւելի դահամունս պատարագաց մերոց ՛ի տաճար անդր իւրեանց ընկալան, ՛ի հպարտութիւն ամբարտաւանութեան յեցեալ, յայն որ ՛ի հնոց ժամանակաց հետէ ունէին, արգելին զմեզ ՛ի ներքս մտանելոյ: Կարօտացա՛ն պակասեցան ՛ի մերմէ բարեաց մարդասէր զօրութենէ` զոր ունիմք առ ամենայն մարդիկ[39]:

3:11: Նոքա վեր ՚ի վերոյ բանիւք խնդացի՛ն զմեր ՚ի նոսա հասանել, բայց արդեամբք խորամանգեցին չմերձենալ ՚ի մեզ. եւ ո՛չ զմեզ ՚ի տաճար անդր մերձեցուցին, եւ ո՛չ զերեւելի դահամունս պատարագաց մերոց ՚ի տաճար անդր իւրեանց ընկալան, ՚ի հպարտութիւն ամբարտաւանութեան յեցեալ, յայն որ ՚ի հնոց ժամանակաց հետէ ունէին, արգելին զմեզ ՚ի ներքս մտանելոյ։ Կարօտացա՛ն պակասեցան ՚ի մերմէ բարեաց մարդասէր զօրութենէ՝ զոր ունիմք առ ամենայն մարդիկ[6460]։
[6460] Ոմանք. ՚Ի մարդասէր զօրութենէ։
11 Նրանք խօսքերով առերես ուրախացան, որ եկել ենք իրենց մօտ, բայց գործով խաբեցին մեզ, որպէսզի խանգարեն մեր այնտեղ մտնելը: Նրանք մեզ ո՛չ տաճարին մօտիկ թողեցին, ո՛չ էլ ընդունեցին իրենց տաճարին մատուցած մեր մեծարժէք ընծաներն ու զոհաբերութիւնները: Ապաւինելով իրենց ամբարտաւան հպարտութեանը, մի բան, որ շատ հնուց է գալիս, արգելեցին մեզ ներս մտնել: Հրաժարուեցին մեր այն մարդասիրական բարութիւնից, որ մենք ունենք բոլոր մարդկանց նկատմամբ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:113:13 Явно обнаружив свою враждебность против нас, они одни только из всех народов упорно противятся царям и своим благодетелям и не хотят исполнять ничего справедливого.
3:11 ἐκεῖνος εκεινος that μὲν μεν first of all οὖν ουν then τῇ ο the κατὰ κατα down; by τὸ ο the παρὸν παρειμι here; present εὐημερίᾳ ευημερια and; even οὐ ου not καθορῶν καθοραω see clearly τὸ ο the τοῦ ο the μεγίστου μεγας great; loud θεοῦ θεος God κράτος κρατος dominion ὑπολαμβάνων υπολαμβανω take up; suppose δὲ δε though; while διηνεκῶς διηνεκως in τῇ ο the αὐτῇ αυτος he; him διαμενεῖν διαμενω remain βουλῇ βουλη intent ἔγραψεν γραφω write κατ᾿ κατα down; by αὐτῶν αυτος he; him ἐπιστολὴν επιστολη letter τήνδε οδε further; this
They accepted our presence by word, but insincerely by deed, because when we proposed to enter their inner temple and honor it with magnificent and most beautiful offerings, they were carried away by their traditional conceit, and excluded us from entering; but they were spared the exercise of our power because of the benevolence which we have toward all:

3:13 Явно обнаружив свою враждебность против нас, они одни только из всех народов упорно противятся царям и своим благодетелям и не хотят исполнять ничего справедливого.
3:11
ἐκεῖνος εκεινος that
μὲν μεν first of all
οὖν ουν then
τῇ ο the
κατὰ κατα down; by
τὸ ο the
παρὸν παρειμι here; present
εὐημερίᾳ ευημερια and; even
οὐ ου not
καθορῶν καθοραω see clearly
τὸ ο the
τοῦ ο the
μεγίστου μεγας great; loud
θεοῦ θεος God
κράτος κρατος dominion
ὑπολαμβάνων υπολαμβανω take up; suppose
δὲ δε though; while
διηνεκῶς διηνεκως in
τῇ ο the
αὐτῇ αυτος he; him
διαμενεῖν διαμενω remain
βουλῇ βουλη intent
ἔγραψεν γραφω write
κατ᾿ κατα down; by
αὐτῶν αυτος he; him
ἐπιστολὴν επιστολη letter
τήνδε οδε further; this
ru▾ LXX-gloss▾
3:123:12: Եւ զիւրեանց զանհնարին մտացն թշնամութիւն զոր ունէին ընդ մեզ, յայտնապէ՛ս կամեցան ցուցանել. իբրեւ միայն ՚ի մէջ ամենայն ազգաց կամեցան կնճանալ ելանել տիրել թագաւորել հպարտանալ՝ ամբարտաւանել յո՛ղն կալ, բարձրապարանոց երեւել ՚ի վերայ երախտաւորաց իւրեանց[6461]։ [6461] Ոմանք. Կնճանալ. զեզանել տիրել... յողնկալ. բարձ՛՛։
12 Նրանք մեր հանդէպ ունեցած իրենց անմիտ թշնամութիւնը կամեցան բացայայտ կերպով ցոյց տալ, միայն թէ կարողանային բոլոր ազգերի մէջ վարազի պէս գլուխները տնկել, ելնել, տիրել, թագաւորել, հպարտանալ, ամբարտաւանել, բարձրապարանոց երեւալ իրենց երախտաւորների առաջ:
Եւ զիւրեանց զանհնարին մտացն թշնամութիւն զոր ունէին ընդ մեզ, յայտնապէ՛ս կամեցան ցուցանել. իբրեւ միայն ՛ի մէջ ամենայն ազգաց կամեցան կնճանալ ելանել տիրել թագաւորել հպարտանալ` ամբարտաւանել յո՛ղն կալ, բարձրապարանոց երեւել ՛ի վերայ երախտաւորաց իւրեանց[40]:

3:12: Եւ զիւրեանց զանհնարին մտացն թշնամութիւն զոր ունէին ընդ մեզ, յայտնապէ՛ս կամեցան ցուցանել. իբրեւ միայն ՚ի մէջ ամենայն ազգաց կամեցան կնճանալ ելանել տիրել թագաւորել հպարտանալ՝ ամբարտաւանել յո՛ղն կալ, բարձրապարանոց երեւել ՚ի վերայ երախտաւորաց իւրեանց[6461]։
[6461] Ոմանք. Կնճանալ. զեզանել տիրել... յողնկալ. բարձ՛՛։
12 Նրանք մեր հանդէպ ունեցած իրենց անմիտ թշնամութիւնը կամեցան բացայայտ կերպով ցոյց տալ, միայն թէ կարողանային բոլոր ազգերի մէջ վարազի պէս գլուխները տնկել, ելնել, տիրել, թագաւորել, հպարտանալ, ամբարտաւանել, բարձրապարանոց երեւալ իրենց երախտաւորների առաջ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:123:14 Мы же, снисходя их безумию, и тогда, как возвращались с победою, и в самом Египте, принимая человеколюбиво все народы, поступали, как надлежало.
3:12 βασιλεὺς βασιλευς monarch; king Πτολεμαῖος πτολεμαις Ptolemaΐs; Ptolemes Φιλοπάτωρ φιλοπατωρ the κατ᾿ κατα down; by Αἴγυπτον αιγυπτος Aigyptos; Eyiptos καὶ και and; even κατὰ κατα down; by τόπον τοπος place; locality στρατηγοῖς στρατηγος general καὶ και and; even στρατιώταις στρατιωτης soldier χαίρειν χαιρω rejoice; hail καὶ και and; even ἐρρῶσθαι ρωννυμι well
By maintaining their manifest ill- will toward us, they become the only people among all nations who hold their heads high in defiance of kings and their own benefactors, and are unwilling to regard any action as sincere:

3:14 Мы же, снисходя их безумию, и тогда, как возвращались с победою, и в самом Египте, принимая человеколюбиво все народы, поступали, как надлежало.
3:12
βασιλεὺς βασιλευς monarch; king
Πτολεμαῖος πτολεμαις Ptolemaΐs; Ptolemes
Φιλοπάτωρ φιλοπατωρ the
κατ᾿ κατα down; by
Αἴγυπτον αιγυπτος Aigyptos; Eyiptos
καὶ και and; even
κατὰ κατα down; by
τόπον τοπος place; locality
στρατηγοῖς στρατηγος general
καὶ και and; even
στρατιώταις στρατιωτης soldier
χαίρειν χαιρω rejoice; hail
καὶ και and; even
ἐρρῶσθαι ρωννυμι well
ru▾ LXX-gloss▾
3:133:13: Մեք իբրեւ կամեցաք ըստ նոցա անմտութեանն զմեր միտս զնստուցանել, մեծաւ յաղթութեամբ դարձաք անտի ՚ի կողմանս երկրի՛ն Եգիպտացւոց։ Զամենայն ազգս եւ զազինս մարդասէր հեզութեամբ խնամով՝ որպէս պա՛րտ պատշա՛ճ էր օրինի մերում նուաճեցաք[6462]։ [6462] Ոմանք. Ըստ նոցա անզգամութեան զմեր միտս... պատշաճ էր ՚ի մերում նուա՛՛։
13 Մենք հանդուրժեցինք նրանց անմտութիւնը, եւ երբ յաղթանակով վերադարձանք Եգիպտոսի կողմերից, նուաճեցինք բոլոր ցեղերն ու ազգերը մարդասիրական հեզութեամբ, խնամք տածելով, ինչպէս պարտ ու պատշաճ է մեր օրէնքներին:
Մեք իբրեւ կամեցաք ըստ նոցա անմտութեանն զմեր միտս զնստուցանել, մեծաւ յաղթութեամբ դարձաք անտի ՛ի կողմանս երկրի՛ն Եգիպտացւոց: Զամենայն ազգս եւ զազինս մարդասէր հեզութեամբ խնամով` որպէս պա՛րտ պատշա՛ճ էր օրինի մերում նուաճեցաք[41]:

3:13: Մեք իբրեւ կամեցաք ըստ նոցա անմտութեանն զմեր միտս զնստուցանել, մեծաւ յաղթութեամբ դարձաք անտի ՚ի կողմանս երկրի՛ն Եգիպտացւոց։ Զամենայն ազգս եւ զազինս մարդասէր հեզութեամբ խնամով՝ որպէս պա՛րտ պատշա՛ճ էր օրինի մերում նուաճեցաք[6462]։
[6462] Ոմանք. Ըստ նոցա անզգամութեան զմեր միտս... պատշաճ էր ՚ի մերում նուա՛՛։
13 Մենք հանդուրժեցինք նրանց անմտութիւնը, եւ երբ յաղթանակով վերադարձանք Եգիպտոսի կողմերից, նուաճեցինք բոլոր ցեղերն ու ազգերը մարդասիրական հեզութեամբ, խնամք տածելով, ինչպէս պարտ ու պատշաճ է մեր օրէնքներին:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:133:15 Между прочим, объявляя всем о нашем непамятозлобии к их одноплеменникам, мы решились ввести перемены: так как они служили нам на войне и занимались весьма многими делами, издавна по простоте предоставленными им, то мы хотели даже удостоить их прав Александрийского гражданства и сделать участниками исконного жречества.
3:13 ἔρρωμαι ρωννυμι well δὲ δε though; while καὶ και and; even αὐτὸς αυτος he; him ἐγὼ εγω I καὶ και and; even τὰ ο the πράγματα πραγμα act; matter ἡμῶν ημων our
But we, when we arrived in Egypt victorious, accommodated ourselves to their folly and did as was proper, since we treat all nations with benevolence. Among other things, we made known to all our amnesty toward their compatriots here, both because of their alliance with us and the myriad affairs liberally entrusted to them from the beginning:

3:15 Между прочим, объявляя всем о нашем непамятозлобии к их одноплеменникам, мы решились ввести перемены: так как они служили нам на войне и занимались весьма многими делами, издавна по простоте предоставленными им, то мы хотели даже удостоить их прав Александрийского гражданства и сделать участниками исконного жречества.
3:13
ἔρρωμαι ρωννυμι well
δὲ δε though; while
καὶ και and; even
αὐτὸς αυτος he; him
ἐγὼ εγω I
καὶ και and; even
τὰ ο the
πράγματα πραγμα act; matter
ἡμῶν ημων our
ru▾ LXX-gloss▾
3:143:14: Եւ զազգատոհմն նոցա առանց ո՛խս ՚ի մտի ունելոյ, վասն բազմապատիկ յանդգնութեանն եւ ժպրհութեան նոցա. սակայն հրամայեցաք Աղէքսանդրացւոց քաղաքակից արժանիս առնել ՚ի համարի։
14 Առանց ոխ պահելու բազում անգամ նրանց ցուցաբերած յանդգնութեան ու լրբութեան համար, հրամայեցինք նրանց ազգատոհմերին համարել ալեքսանդրացիներին արժանի համաքաղաքացիներ:
Եւ զազգատոհմն նոցա առանց ո՛խս ՛ի մտի ունելոյ, վասն բազմապատիկ յանդգնութեանն եւ ժպրհութեան նոցա. սակայն հրամայեցաք Աղէքսանդրացւոց քաղաքակից արժանիս առնել ՛ի համարի:

3:14: Եւ զազգատոհմն նոցա առանց ո՛խս ՚ի մտի ունելոյ, վասն բազմապատիկ յանդգնութեանն եւ ժպրհութեան նոցա. սակայն հրամայեցաք Աղէքսանդրացւոց քաղաքակից արժանիս առնել ՚ի համարի։
14 Առանց ոխ պահելու բազում անգամ նրանց ցուցաբերած յանդգնութեան ու լրբութեան համար, հրամայեցինք նրանց ազգատոհմերին համարել ալեքսանդրացիներին արժանի համաքաղաքացիներ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:143:16 Они же, приняв это в противность себе и, по сродному им злонравию, отвергая доброе и склоняясь всегда к худому, не только презрели неоценимое право гражданства, но и гласно и негласно гнушаются тех немногих из них, которые искренно расположены к нам, постоянно надеясь, что мы вследствие беспорядочного образа жизни их скоро отменим наши установления.
3:14 τῆς ο the εἰς εις into; for τὴν ο the Ἀσίαν ασια Asia γενομένης γινομαι happen; become ἡμῖν ημιν us ἐπιστρατείας επιστρατεια who; what ἴστε οιδα aware καὶ και and; even αὐτοί αυτος he; him τῇ ο the τῶν ο the θεῶν θεος God ἀπροπτώτῳ απροπτωτος down; by λόγον λογος word; log ἐπὶ επι in; on τέλος τελος completion; sales tax ἀχθείσης αγω lead; pass
and we ventured to make a change, by deciding both to deem them worthy of Alexandrian citizenship and to make them participants in our regular religious rites:

3:16 Они же, приняв это в противность себе и, по сродному им злонравию, отвергая доброе и склоняясь всегда к худому, не только презрели неоценимое право гражданства, но и гласно и негласно гнушаются тех немногих из них, которые искренно расположены к нам, постоянно надеясь, что мы вследствие беспорядочного образа жизни их скоро отменим наши установления.
3:14
τῆς ο the
εἰς εις into; for
τὴν ο the
Ἀσίαν ασια Asia
γενομένης γινομαι happen; become
ἡμῖν ημιν us
ἐπιστρατείας επιστρατεια who; what
ἴστε οιδα aware
καὶ και and; even
αὐτοί αυτος he; him
τῇ ο the
τῶν ο the
θεῶν θεος God
ἀπροπτώτῳ απροπτωτος down; by
λόγον λογος word; log
ἐπὶ επι in; on
τέλος τελος completion; sales tax
ἀχθείσης αγω lead; pass
ru▾ LXX-gloss▾
3:153:15: Նոքա եւս վատթար յետսամիտ խորհրդովք՝ եւ տնկակից խորամանգութեամբք զայն բարիս յանձանց մերժեցին։ Եւ քանզի հանապազ զմիտս իւրեանց ՚ի չարին հաւանութեան ունէին, ո՛չ միայն ՚ի բաց մերժեցին զերեւելի պատիւ մեծարանաց ընկերութեանն. այլ գարշին եւ անարգեն, եւ պիղծ համարին բանիւք եւ լռութեամբ։ Եւ զա՛յն եւս սակաւս որ ՚ի մեզ գթով նուաճեցան, խոտեն եւ անարգեն, եւ անկեաց կեանս շտապ տագնապաւ ՚ի վերայ հասուցանեն. կարճ ՚ի կարճոյ վաղվաղակի՝ կործանումն իրաց նոցա խոստանան ցուցանել[6463]։ [6463] Ոմանք. Յետամիտ խորհրդով եւ տն՛՛... ՚ի կործանումն իրաց նոցա խոստանան անցուցանել։
15 Բայց նրանք ստոր, յետին նպատակներով ու բնածին խորամանկութիւններով այդ բարեգործութիւնից էլ հրաժարուեցին, եւ քանի որ նրանց միտքը միշտ դէպի չարագործութիւնն է հակուած, նրանք ոչ միայն մերժեցին ընկերութիւնը, մեծարանքն ու պատիւը, այլեւ գարշում են, խօսքով կամ լռելեայն անարգում են ու պիղծ համարում մեզ: Եւ սակաւաթիւ մարդկանց եւս, որոնք գթութեամբ համակրում են մեզ, նրանք մերժում, անարգում են եւ արագօրէն թշուառ կեանքի հասցնում: Նրանք հապշտապ, տագնապահար՝ նրանց գործերը ձախողման են ուզում հասցնել:
Նոքա եւս վատթար յետսամիտ խորհրդովք` եւ տնկակից խորամանգութեամբք զայն բարիս յանձանց մերժեցին: Եւ քանզի հանապազ զմիտս իւրեանց ՛ի չարին հաւանութեան ունէին, ո՛չ միայն ՛ի բաց մերժեցին զերեւելի պատիւ մեծարանաց ընկերութեանն. այլ գարշին եւ անարգեն, եւ պիղծ համարին բանիւք եւ լռութեամբ: Եւ զա՛յն եւս սակաւս որ ՛ի մեզ գթով նուաճեցան, խոտեն եւ անարգեն, եւ անկեաց կեանս շտապ տագնապաւ ՛ի վերայ հասուցանեն. կարճ ՛ի կարճոյ վաղվաղակի` կործանումն իրաց նոցա խոստանան ցուցանել[42]:

3:15: Նոքա եւս վատթար յետսամիտ խորհրդովք՝ եւ տնկակից խորամանգութեամբք զայն բարիս յանձանց մերժեցին։ Եւ քանզի հանապազ զմիտս իւրեանց ՚ի չարին հաւանութեան ունէին, ո՛չ միայն ՚ի բաց մերժեցին զերեւելի պատիւ մեծարանաց ընկերութեանն. այլ գարշին եւ անարգեն, եւ պիղծ համարին բանիւք եւ լռութեամբ։ Եւ զա՛յն եւս սակաւս որ ՚ի մեզ գթով նուաճեցան, խոտեն եւ անարգեն, եւ անկեաց կեանս շտապ տագնապաւ ՚ի վերայ հասուցանեն. կարճ ՚ի կարճոյ վաղվաղակի՝ կործանումն իրաց նոցա խոստանան ցուցանել[6463]։
[6463] Ոմանք. Յետամիտ խորհրդով եւ տն՛՛... ՚ի կործանումն իրաց նոցա խոստանան անցուցանել։
15 Բայց նրանք ստոր, յետին նպատակներով ու բնածին խորամանկութիւններով այդ բարեգործութիւնից էլ հրաժարուեցին, եւ քանի որ նրանց միտքը միշտ դէպի չարագործութիւնն է հակուած, նրանք ոչ միայն մերժեցին ընկերութիւնը, մեծարանքն ու պատիւը, այլեւ գարշում են, խօսքով կամ լռելեայն անարգում են ու պիղծ համարում մեզ: Եւ սակաւաթիւ մարդկանց եւս, որոնք գթութեամբ համակրում են մեզ, նրանք մերժում, անարգում են եւ արագօրէն թշուառ կեանքի հասցնում: Նրանք հապշտապ, տագնապահար՝ նրանց գործերը ձախողման են ուզում հասցնել:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:153:17 Посему мы, достаточно убедившись опытами, что они при всяком случае питают неприязненные против нас замыслы, и предвидя, что когда-нибудь, при возникшем неожиданно против нас возмущении, мы будем иметь за собою в лице этих нечестивцев предателей и жестоких врагов,
3:15 ἡγησάμεθα ηγεομαι lead; consider μὴ μη not βίᾳ βια violence δόρατος δορυ fairness δὲ δε though; while καὶ και and; even πολλῇ πολυς much; many φιλανθρωπίᾳ φιλανθρωπια philanthropy; humanity τιθηνήσασθαι τιθηνεω the κατοικοῦντα κατοικεω settle Κοίλην κοιλη Syria; Siria καὶ και and; even Φοινίκην φοινικη Phoinikē; Finiki ἔθνη εθνος nation; caste εὖ ευ well ποιῆσαί ποιεω do; make τε τε both; and ἀσμένως ασμενως gladly
But in their innate malice they took this in a contrary spirit, and disdained what is good. Since they incline constantly to evil, they not only spurn the priceless citizenship, but also both by speech and by silence they abominate those few among them who are sincerely disposed toward us; in every situation, in accordance with their infamous way of life, they secretly suspect that we may soon alter our policy:

3:17 Посему мы, достаточно убедившись опытами, что они при всяком случае питают неприязненные против нас замыслы, и предвидя, что когда-нибудь, при возникшем неожиданно против нас возмущении, мы будем иметь за собою в лице этих нечестивцев предателей и жестоких врагов,
3:15
ἡγησάμεθα ηγεομαι lead; consider
μὴ μη not
βίᾳ βια violence
δόρατος δορυ fairness
δὲ δε though; while
καὶ και and; even
πολλῇ πολυς much; many
φιλανθρωπίᾳ φιλανθρωπια philanthropy; humanity
τιθηνήσασθαι τιθηνεω the
κατοικοῦντα κατοικεω settle
Κοίλην κοιλη Syria; Siria
καὶ και and; even
Φοινίκην φοινικη Phoinikē; Finiki
ἔθνη εθνος nation; caste
εὖ ευ well
ποιῆσαί ποιεω do; make
τε τε both; and
ἀσμένως ασμενως gladly
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
15. «Исконным жречеством» — царь называет здесь, очевидно, Диониса, противополагая ему уничтожаемый им культ иудейства.
3:163:16: Յայսմ ամենայնէ հաստատեցաք նոցա ընդ մեզ թշնամութիւն. եւ խորհուրդս ՚ի մտի եդաք, եթէ գուցէ առ այնպիսի խորամանգ բարոյիւք նոցա յանկարծակի խռովութիւն ինչ ՚ի մեր վերայ հասանիցէ. եւ նոքա ըստ իւրեանց անօրէնութեան զթիկունս հա՛ստ առնիցեն, մատնտու ՚ի ներքուստ արտաքս առ թշնամիս անդր գտանիցեն։ Հրամա՛ն տուաք՝ վաղվաղակի իբրեւ ՚ի ձեռն առնուցուք զայդ մեր առ ձե՛զ հրովարտակս. զմոլեկան չարագործսդ կնաւ եւ մանկամբք հանդերձ մեծաւ թշնամանօք եւ աշխատութեամբ, ոտիւք ձեռօք պարանոցօք կապելովք, շուրջանակի պատեալ պաշարեալ պահապանօք, ահագին պատուհասիւք առ մե՛զ արձակել[6464]։ [6464] Ոմանք. Եւ խորհուրդ եւս ՚ի մտի եդաք. թէ գուցէ առ այսպիսի... եւ ձեռօք եւ պարանոցօք... պաշարեալ պահպանօք։
16 Այս ամենի պատճառով մենք համոզուեցինք, որ նրանք մեր թշնամիներն են, ուստի մենք ենթադրում ենք, որ այդպիսի խորամանկ մտադրութիւն ունենալով՝ նրանք գուցէ յանկարծ խռովութիւն բարձրացնեն մեր դէմ, ըստ իրենց անօրէն սովորութեան՝ օգնութիւն հայցեն ուրիշներից, ներքուստ մեզ իրենց թշնամի ու մատնիչ համարեն: Հրամայում ենք. մեր այս հրովարտակն ստանալուց անմիջապէս յետոյ մոլի չարագործներին իրենց կանանց ու երեխաների հետ նախատինքների ու տանջանքների ենթարկելով, ոտք ու ձեռքը եւ պարանոցները կապկպած, չորս կողմ կարգուած պահակախմբերով, խիստ պատիժների ենթարկելով՝ մեզ մօտ բերել,
Յայսմ ամենայնէ հաստատեցաք նոցա ընդ մեզ թշնամութիւն. եւ խորհուրդս ՛ի մտի եդաք, եթէ գուցէ առ այնպիսի խորամանգ բարոյիւք նոցա յանկարծակի խռովութիւն ինչ ՛ի մեր վերայ հասանիցէ. եւ նոքա ըստ իւրեանց անօրէնութեան զթիկունս հա՛ստ առնիցեն, մատնտու ՛ի ներքուստ արտաքս առ թշնամիս անդր գտանիցեն: Հրամա՛ն տուաք` վաղվաղակի իբրեւ ՛ի ձեռն առնուցուք զայդ մեր առ ձե՛զ հրովարտակս. զմոլեկան չարագործսդ կնաւ եւ մանկամբք հանդերձ մեծաւ թշնամանօք եւ աշխատութեամբ, ոտիւք ձեռօք պարանոցօք կապելովք, շուրջանակի պատեալ պաշարեալ պահապանօք, ահագին պատուհասիւք առ մե՛զ արձակել[43]:

3:16: Յայսմ ամենայնէ հաստատեցաք նոցա ընդ մեզ թշնամութիւն. եւ խորհուրդս ՚ի մտի եդաք, եթէ գուցէ առ այնպիսի խորամանգ բարոյիւք նոցա յանկարծակի խռովութիւն ինչ ՚ի մեր վերայ հասանիցէ. եւ նոքա ըստ իւրեանց անօրէնութեան զթիկունս հա՛ստ առնիցեն, մատնտու ՚ի ներքուստ արտաքս առ թշնամիս անդր գտանիցեն։ Հրամա՛ն տուաք՝ վաղվաղակի իբրեւ ՚ի ձեռն առնուցուք զայդ մեր առ ձե՛զ հրովարտակս. զմոլեկան չարագործսդ կնաւ եւ մանկամբք հանդերձ մեծաւ թշնամանօք եւ աշխատութեամբ, ոտիւք ձեռօք պարանոցօք կապելովք, շուրջանակի պատեալ պաշարեալ պահապանօք, ահագին պատուհասիւք առ մե՛զ արձակել[6464]։
[6464] Ոմանք. Եւ խորհուրդ եւս ՚ի մտի եդաք. թէ գուցէ առ այսպիսի... եւ ձեռօք եւ պարանոցօք... պաշարեալ պահպանօք։
16 Այս ամենի պատճառով մենք համոզուեցինք, որ նրանք մեր թշնամիներն են, ուստի մենք ենթադրում ենք, որ այդպիսի խորամանկ մտադրութիւն ունենալով՝ նրանք գուցէ յանկարծ խռովութիւն բարձրացնեն մեր դէմ, ըստ իրենց անօրէն սովորութեան՝ օգնութիւն հայցեն ուրիշներից, ներքուստ մեզ իրենց թշնամի ու մատնիչ համարեն: Հրամայում ենք. մեր այս հրովարտակն ստանալուց անմիջապէս յետոյ մոլի չարագործներին իրենց կանանց ու երեխաների հետ նախատինքների ու տանջանքների ենթարկելով, ոտք ու ձեռքը եւ պարանոցները կապկպած, չորս կողմ կարգուած պահակախմբերով, խիստ պատիժների ենթարկելով՝ մեզ մօտ բերել,
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:163:18 повелеваем, как скоро будет получено это письмо, тотчас упомянутых нами людей с их женами и детьми, с насилиями и истязаниями заключив в железные оковы, отовсюду выслать к нам на смертную казнь, беспощадную и позорную, достойную таких злоумышленников.
3:16 καὶ και and; even τοῖς ο the κατὰ κατα down; by πόλιν πολις city ἱεροῖς ιερος sacred ἀπονείμαντες απονεμω attribute προσόδους προσοδος much; many προήχθημεν προαγω precede; lead forth καὶ και and; even εἰς εις into; for τὰ ο the Ιεροσόλυμα ιεροσολυμα Hierosolyma; Ierosolima ἀναβάντες αναβαινω step up; ascend τιμῆσαι τιμαω honor; value τὸ ο the ἱερὸν ιερος sacred τῶν ο the ἀλιτηρίων αλιτηριος and; even μηδέποτε μηδεποτε while not once; never yet ληγόντων ληγω the ἀνοίας ανοια mindlessness; witlessness
Therefore, fully convinced by these indications that they are ill- disposed toward us in every way, we have taken precautions lest, if a sudden disorder should later arise against us, we should have these impious people behind our backs as traitors and barbarous enemies. Therefore we have given orders that, as soon as this letter shall arrive, you are to send to us those who live among you, together with their wives and children, with insulting and harsh treatment, and bound securely with iron fetters, to suffer the sure and shameful death that befits enemies:

3:18 повелеваем, как скоро будет получено это письмо, тотчас упомянутых нами людей с их женами и детьми, с насилиями и истязаниями заключив в железные оковы, отовсюду выслать к нам на смертную казнь, беспощадную и позорную, достойную таких злоумышленников.
3:16
καὶ και and; even
τοῖς ο the
κατὰ κατα down; by
πόλιν πολις city
ἱεροῖς ιερος sacred
ἀπονείμαντες απονεμω attribute
προσόδους προσοδος much; many
προήχθημεν προαγω precede; lead forth
καὶ και and; even
εἰς εις into; for
τὰ ο the
Ιεροσόλυμα ιεροσολυμα Hierosolyma; Ierosolima
ἀναβάντες αναβαινω step up; ascend
τιμῆσαι τιμαω honor; value
τὸ ο the
ἱερὸν ιερος sacred
τῶν ο the
ἀλιτηρίων αλιτηριος and; even
μηδέποτε μηδεποτε while not once; never yet
ληγόντων ληγω the
ἀνοίας ανοια mindlessness; witlessness
ru▾ LXX-gloss▾
3:173:17: Զի իբրեւ նոքա՝ խորամանգ ըստ անօրէն չարագործութեանն պատի՛ժ եւ պատուհաս ըստ իւրեանց արժանի գործոցն կրեսցեն. խաղաղագոյն եւ դիւրին մերոց իրաց կազմած հաստատութեամբ պատրաստեսցի։ Ապա թէ գտցի՝ որ թաքուսցէ ոք ՚ի նոցանէ ա՛յր մի՝ կամ կին մի, կամ տղա՛յ մանուկ մի՝ յանցեալ ծերութենէ մինչեւ ՚ի դիեցիկն ՚ի գրկի, չարաչա՛ր տանջանօք պատուհասո՛ւ մահու զնա տոհմաւ հարցեն[6465]։ [6465] Ոմանք. Տանջանօք պատուհասաւ. կամ՝ պատուհասիւ. եւ ոմանք. պատուհաս մահու զնա։
17 որպէսզի նրանք, իբրեւ խորամանկ մարդիկ, իրենց անօրէն չարագործութիւնների համար իրենց կատարած գործերին արժանի պատիժ ու պատուհաս կրեն, եւ մենք կարողանանք հեշտ ու խաղաղ մեր գործերը կարգի բերել: Եթէ գտնուեն մարդիկ, որոնք կը թաքցնեն նրանցից մի տղամարդ, մի կին կամ մի տղայ երեխայ՝ ալեհեր ծերունուց մինչեւ ծծկեր երեխայ, ապա նրան ու նրա տոհմը չարաչար տանջանքներով մահապատժի կ’ենթարկէք:
Զի իբրեւ նոքա` խորամանգ ըստ անօրէն չարագործութեանն պատի՛ժ եւ պատուհաս ըստ իւրեանց արժանի գործոցն կրեսցեն. խաղաղագոյն եւ դիւրին մերոց իրաց կազմած հաստատութեամբ պատրաստեսցի: Ապա թէ գտցի` որ թաքուսցէ ոք ՛ի նոցանէ ա՛յր մի` կամ կին մի, կամ տղա՛յ մանուկ մի` յանցեալ ծերութենէ մինչեւ ՛ի դիեցիկն ՛ի գրկի, չարաչա՛ր տանջանօք պատուհասո՛ւ մահու զնա տոհմաւ հարցեն[44]:

3:17: Զի իբրեւ նոքա՝ խորամանգ ըստ անօրէն չարագործութեանն պատի՛ժ եւ պատուհաս ըստ իւրեանց արժանի գործոցն կրեսցեն. խաղաղագոյն եւ դիւրին մերոց իրաց կազմած հաստատութեամբ պատրաստեսցի։ Ապա թէ գտցի՝ որ թաքուսցէ ոք ՚ի նոցանէ ա՛յր մի՝ կամ կին մի, կամ տղա՛յ մանուկ մի՝ յանցեալ ծերութենէ մինչեւ ՚ի դիեցիկն ՚ի գրկի, չարաչա՛ր տանջանօք պատուհասո՛ւ մահու զնա տոհմաւ հարցեն[6465]։
[6465] Ոմանք. Տանջանօք պատուհասաւ. կամ՝ պատուհասիւ. եւ ոմանք. պատուհաս մահու զնա։
17 որպէսզի նրանք, իբրեւ խորամանկ մարդիկ, իրենց անօրէն չարագործութիւնների համար իրենց կատարած գործերին արժանի պատիժ ու պատուհաս կրեն, եւ մենք կարողանանք հեշտ ու խաղաղ մեր գործերը կարգի բերել: Եթէ գտնուեն մարդիկ, որոնք կը թաքցնեն նրանցից մի տղամարդ, մի կին կամ մի տղայ երեխայ՝ ալեհեր ծերունուց մինչեւ ծծկեր երեխայ, ապա նրան ու նրա տոհմը չարաչար տանջանքներով մահապատժի կ’ենթարկէք:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:173:19 Если они в один раз будут наказаны, то мы надеемся, что на будущее время наши государственные дела придут в совершенное благоустройство и наилучший порядок.
3:17 οἱ ο the δὲ δε though; while λόγῳ λογος word; log μὲν μεν first of all τὴν ο the ἡμετέραν ημετερος our own ἀποδεξάμενοι αποδεχομαι accept; appreciate παρουσίαν παρουσια advent; arrival τῷ ο the δὲ δε though; while πράγματι πραγμα act; matter νόθως νοθως our εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in εἰς εις into; for τὸν ο the ναὸν ναος sanctuary αὐτῶν αυτος he; him καὶ και and; even τοῖς ο the ἐκπρεπέσιν εκπρεπης and; even καλλίστοις καλος fine; fair ἀναθήμασιν αναθημα votive offering τιμῆσαι τιμαω honor; value
For when these all have been punished, we are sure that for the remaining time the government will be established for ourselves in good order and in the best state. But whoever shelters any of the Jews, old people or children or even infants, will be tortured to death with the most hateful torments, together with his family:

3:19 Если они в один раз будут наказаны, то мы надеемся, что на будущее время наши государственные дела придут в совершенное благоустройство и наилучший порядок.
3:17
οἱ ο the
δὲ δε though; while
λόγῳ λογος word; log
μὲν μεν first of all
τὴν ο the
ἡμετέραν ημετερος our own
ἀποδεξάμενοι αποδεχομαι accept; appreciate
παρουσίαν παρουσια advent; arrival
τῷ ο the
δὲ δε though; while
πράγματι πραγμα act; matter
νόθως νοθως our
εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in
εἰς εις into; for
τὸν ο the
ναὸν ναος sanctuary
αὐτῶν αυτος he; him
καὶ και and; even
τοῖς ο the
ἐκπρεπέσιν εκπρεπης and; even
καλλίστοις καλος fine; fair
ἀναθήμασιν αναθημα votive offering
τιμῆσαι τιμαω honor; value
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
17. Под могущим когда-нибудь возникнуть возмущением против себя царь разумеет или войну с Сирией, или восстание своих египетских подданных, или солдатский бунт, или дворцовые неурядицы; во всем этом могло сказаться явное или тайное участие иудеев (удивительная характерная черта иудейского племени, хорошо известная всем и каждому до настоящего времени).
3:183:18: Ապա թէ ոք գտցի, որ զղօղեալն թաքուցեալն գուշակեսցէ, ինչքն եւ ստացուածքն գուշակելեացն լիցին, եւ յարքունի գանձէ նմա պարգեւ լիցի, եւ ազատութեան պսակաւ պատուեալ ՚ի հրապարակս եկեսցէ կոչեցեալ[6466]։ [6466] Ոմանք. Թագուցեալն գուշակել։
18 Իսկ եթէ գտնուեն մարդիկ, որոնք ի յայտ կը բերեն այդ թաքնուած մարդկանց, ապա յայտնողը թող սեփականացնի թաքնուածի ինչքն ու ունեցուածքը, արքունի գանձարանից թող պարգեւ ստանայ եւ ազատութեան պսակով պսակուած՝ գայ ու մեծարուի հրապարակում:
Ապա թէ ոք գտցի, որ զղօղեալն թաքուցեալն գուշակեսցէ, ինչքն եւ ստացուածքն գուշակելեացն լիցին, եւ յարքունի գանձէ նմա պարգեւ լիցի, եւ ազատութեան պսակաւ պատուեալ ՛ի հրապարակս եկեսցէ կոչեցեալ[45]:

3:18: Ապա թէ ոք գտցի, որ զղօղեալն թաքուցեալն գուշակեսցէ, ինչքն եւ ստացուածքն գուշակելեացն լիցին, եւ յարքունի գանձէ նմա պարգեւ լիցի, եւ ազատութեան պսակաւ պատուեալ ՚ի հրապարակս եկեսցէ կոչեցեալ[6466]։
[6466] Ոմանք. Թագուցեալն գուշակել։
18 Իսկ եթէ գտնուեն մարդիկ, որոնք ի յայտ կը բերեն այդ թաքնուած մարդկանց, ապա յայտնողը թող սեփականացնի թաքնուածի ինչքն ու ունեցուածքը, արքունի գանձարանից թող պարգեւ ստանայ եւ ազատութեան պսակով պսակուած՝ գայ ու մեծարուի հրապարակում:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:183:20 Если же кто укроет кого из Иудеев, от старика до ребенка, не исключая грудных младенцев, должен быть истреблен со всем его домом жесточайшим образом.
3:18 τύφοις τυφος carry; bring παλαιοτέροις παλαιος old εἶρξαν ειργω us τῆς ο the εἰσόδου εισοδος inroad; entrance λειπόμενοι λειπω leave; remain τῆς ο the ἡμετέρας ημετερος our own ἀλκῆς αλκη through; because of ἣν ος who; what ἔχομεν εχω have; hold πρὸς προς to; toward ἅπαντας απας all at once; everything ἀνθρώπους ανθρωπος person; human φιλανθρωπίαν φιλανθρωπια philanthropy; humanity
Any one willing to give information will receive the property of the one who incurs the punishment, and also two thousand drachmas from the royal treasury, and will be awarded his freedom:

3:20 Если же кто укроет кого из Иудеев, от старика до ребенка, не исключая грудных младенцев, должен быть истреблен со всем его домом жесточайшим образом.
3:18
τύφοις τυφος carry; bring
παλαιοτέροις παλαιος old
εἶρξαν ειργω us
τῆς ο the
εἰσόδου εισοδος inroad; entrance
λειπόμενοι λειπω leave; remain
τῆς ο the
ἡμετέρας ημετερος our own
ἀλκῆς αλκη through; because of
ἣν ος who; what
ἔχομεν εχω have; hold
πρὸς προς to; toward
ἅπαντας απας all at once; everything
ἀνθρώπους ανθρωπος person; human
φιλανθρωπίαν φιλανθρωπια philanthropy; humanity
ru▾ LXX-gloss▾
3:193:19: Եւ ամենայն տեղի՝ ուր երեւեսցի ՚ի նմա՝ ՚ի նոցանէ ոք ղօղեալ եւ թաքուցեալ, աւե՛ր հրձիգ եւ անապատ լիցի. եւ ամենայն ազգի մարդկան յամենայն պէտս՝ անպէ՛տ կացցէ մինչեւ յաւիտեանս ժամանակաց[6467]։[6467] Բազումք. Եւ ամենայն տեղի որ երեւեսցի։
19 Բոլոր այն վայրերը, ուր կ’երեւան փախստականներ կամ թաքնուածներ, թող աւերուեն, հրդեհուեն ու վերածուեն անապատի, թող կրակի մատնուեն եւ ամէն ազգի մարդկանց համար մշտապէս համարուեն ոչ պիտանի»:
Եւ ամենայն տեղի` ուր երեւեսցի ՛ի նմա` ՛ի նոցանէ ոք ղօղեալ եւ թաքուցեալ, աւե՛ր հրձիգ եւ անապատ լիցի. եւ ամենայն ազգի մարդկան յամենայն պէտս` անպէ՛տ կացցէ մինչեւ յաւիտեանս ժամանակաց[46]:

3:19: Եւ ամենայն տեղի՝ ուր երեւեսցի ՚ի նմա՝ ՚ի նոցանէ ոք ղօղեալ եւ թաքուցեալ, աւե՛ր հրձիգ եւ անապատ լիցի. եւ ամենայն ազգի մարդկան յամենայն պէտս՝ անպէ՛տ կացցէ մինչեւ յաւիտեանս ժամանակաց[6467]։
[6467] Բազումք. Եւ ամենայն տեղի որ երեւեսցի։
19 Բոլոր այն վայրերը, ուր կ’երեւան փախստականներ կամ թաքնուածներ, թող աւերուեն, հրդեհուեն ու վերածուեն անապատի, թող կրակի մատնուեն եւ ամէն ազգի մարդկանց համար մշտապէս համարուեն ոչ պիտանի»:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
3:193:21 А кто откроет кого-либо, тот получит имение виновного и еще две тысячи драхм из царской казны, получит свободу и будет почтен.3:22 Всякое место, где будет пойман укрывающийся Иудей, должно быть опустошено и выжжено, так чтобы никому из смертных ни на что не было годно на вечные времена>>. Таков был смысл письма.
3:19 τὴν ο the δὲ δε though; while αὐτῶν αυτος he; him εἰς εις into; for ἡμᾶς ημας us δυσμένειαν δυσμενεια evident καθιστάντες καθιστημι establish; appoint ὡς ως.1 as; how μονώτατοι μονος only; alone τῶν ο the ἐθνῶν εθνος nation; caste βασιλεῦσιν βασιλευς monarch; king καὶ και and; even τοῖς ο the ἑαυτῶν εαυτου of himself; his own εὐεργέταις ευεργετης.1 benefactor ὑψαυχενοῦντες υψαυχενεω no one; not one γνήσιον γνησιος legitimate βούλονται βουλομαι want φέρειν φερω carry; bring
Every place detected sheltering a Jew is to be made unapproachable and burned with fire, and shall become useless for all time to any mortal creature." The letter was written in the above form:

3:21 А кто откроет кого-либо, тот получит имение виновного и еще две тысячи драхм из царской казны, получит свободу и будет почтен.
3:22 Всякое место, где будет пойман укрывающийся Иудей, должно быть опустошено и выжжено, так чтобы никому из смертных ни на что не было годно на вечные времена>>. Таков был смысл письма.
3:19
τὴν ο the
δὲ δε though; while
αὐτῶν αυτος he; him
εἰς εις into; for
ἡμᾶς ημας us
δυσμένειαν δυσμενεια evident
καθιστάντες καθιστημι establish; appoint
ὡς ως.1 as; how
μονώτατοι μονος only; alone
τῶν ο the
ἐθνῶν εθνος nation; caste
βασιλεῦσιν βασιλευς monarch; king
καὶ και and; even
τοῖς ο the
ἑαυτῶν εαυτου of himself; his own
εὐεργέταις ευεργετης.1 benefactor
ὑψαυχενοῦντες υψαυχενεω no one; not one
γνήσιον γνησιος legitimate
βούλονται βουλομαι want
φέρειν φερω carry; bring
ru▾ LXX-gloss▾